Ruim 4,2 miljoen Nederlanders steken jaarlijks meer dan 360 miljoen uur in het verbeteren van hun eigen leefomgeving. Dat gaat niet zonder slag of stoot, want 2,6 miljoen Nederlanders ondervinden hierbij obstakels. Dat blijkt uit niet eerder verricht onderzoek van onderzoeksbureau Motivaction in opdracht van Katalys, de organisatie die zich al 135 jaar inzet voor krachtige dorpen en buurten in Nederland.
Eerder is wel onderzoek gedaan naar vrijwilligerswerk in algemene zin, maar niet naar hoeveel en waarom mensen zich inzetten voor de eigen leefomgeving, dus in eigen buurt, dorp of wijk. Motivaction ondervroeg een representatieve steekproef van 3400 personen en daaruit blijkt dat ruim 31 procent van alle Nederlanders tussen de 18 en 80 jaar (=4,2 miljoen mensen) zich actief inzet om de eigen omgeving te verbeteren. Op basis van de onderzoeksresultaten is berekend dat hiermee jaarlijks ongeveer 360 miljoen uur vrijwillige inzet gemoeid is.
Mensen organiseren activiteiten in wijk of dorp, zorgen samen voor meer groen, werken aan verkeersveiligheid en een schone buurt en ze beheren ontmoetingsplekken zoals buurthuizen, stadstuinen of wijkcafé’s. Op steeds meer plekken starten mensen ook met elkaar kleinschalige woon(zorg)voorzieningen. Deze bewonersbetrokkenheid staat helaas onder stevige druk: 63 procent ondervindt serieuze obstakels bij hun inzet. Dit bedreigt niet alleen de continuïteit van de initiatieven, maar op maatschappelijk vlak ook de oplossing van een aantal grote opgaven in Nederland, zoals het woningtekort, tekorten in de zorg, de transitie naar duurzame energie, het behoud van sociale verbanden en het tegengaan van eenzaamheid.
De samenredzaamheid in Nederland staat dus onder druk, omdat bijna tweederde van iedereen die zich inzet of ingezet heeft, obstakels ervaart. Het meest zijn dit persoonlijke omstandigheden (15%), maar vaak heeft men ook last van een slechte samenwerking met (13%) of traagheid (10%) bij de gemeente. Daarnaast zijn er niet altijd voldoende mensen om het werk te klaren (15%) of na de oprichting in stand te houden (12%).
Katalys (tot vandaag KNHM foundation – Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij) ondersteunt mensen die initiatief nemen in eigen omgeving. De 135-jarige organisatie fungeert, middels een netwerk van adviseurs in heel Nederland, als versneller bij het slechten van obstakels, zodat meer initiatieven tot bloei komen.