Omwenteling
Dat stelt Han Noten, voorzitter van de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD) in een interview in Binnenlands Bestuur. ‘We hebben geen benul wat de wijkteams allemaal moeten doen en waar ze tegenaan lopen’, aldus Noten. Tot een jaar geleden werd op basis van een diagnose een indicatie afgegeven, die leidde tot een interventie. ‘Het recht op zorg was nauwkeurig omschreven en als je, zwart-wit gezegd, lijstjes afvinkte en regelde dat er bij bepaalde aandoeningen bepaalde zorg kwam, had je je werk goed gedaan.’ Hoe anders is het nu. ‘Het gaat er niet meer over waar iemand recht op heeft, maar over wat iemand op basis van zijn behoefte nodig heeft. Dat is ingewikkeld! Behoefte laat zich niet makkelijk indiceren en in protocollen vervatten. De vraag of iemand uit het wijkteam het goed of niet goed doet, is veel moeilijker te beantwoorden.’
Beleidsvrijheid
De TSD ziet dat wijkteams worstelen met de beleidsvrijheid versus wet- en regelgeving. Doodzonde en onnodig, vindt Noten. Datzelfde geldt voor beleidsmedewerkers, al speelt daar een andere angst. ‘De sturings- en financiële instrumenten die de bureaucratie leverde, zijn voor een deel weggevallen of zich aan het herordenen. Beleidsmedewerkers zijn bang om te worden aangesproken als er iets misgaat. Ze willen sturing en zoeken nu zelf weer naar een eigen veiligheid, door bijvoorbeeld toch maar een protocol te maken.’ Niet doen, stelt Noten. Want dan verdampt de beleidsvrijheid die gemeenten nu hebben en komt er van het anders inrichten van de zorg en ondersteuning niets terecht.
Nieuwe veiligheid
Het is volgens zaak om de gegeven beleidsvrijheid echt te benutten. Daarvoor moet wel een nieuwe veiligheid worden gecreëerd, voor zowel de wijkteams als beleidsmedewerkers. Colleges en raden staan daarvoor aan de lat, benadrukt Noten. Colleges moeten de eindverantwoordelijkheid van niet alledaagse oplossingen of ongebruikelijke besluiten op zich nemen. Raden moeten ruime verordeningen maken, die het college daartoe in staat stelt.