De ontwikkelingen in de informatiesamenleving gaan snel. De VNG brengt daarom regelmatig trends onder de aandacht. In deze Trendupdate: de inzet van data en algoritmen door overheden.
Dit jaar publiceerden de Nationale Ombudsman, Algemene Rekenkamer en Raad voor het Openbaar Bestuur, los van elkaar, een rapport over datagebruik door overheden. Zij onderstrepen het belang van transparantie, verantwoording en het perspectief van de inwoner. In deze Trendupdate bespreken we hun adviezen.
In toenemende mate maken overheden, ook gemeenten, gebruik van data en algoritmen. De daarop gebaseerde technologie biedt namelijk kansen bij het oplossen van een breed spectrum aan maatschappelijke vraagstukken. Tegelijkertijd liggen er ook risico’s op de loer. Zo stopte de gemeente Nissewaard in juli 2021 met het gebruik van een algoritme voor het controleren van de rechtmatigheid van bijstandsuitkeringen. De eerdere casus omtrent het fraude-algoritme Systeem Risico Indicatie (SyRI) en uiteraard de Toeslagenaffaire zijn bekende voorbeelden van wat er mis kan gaan.
In hun rapporten constateren de Nationale Ombudsman, de Algemene Rekenkamer en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) dan ook dat data en algoritmen een krachtig instrument vormen voor overheden, dat in goede banen geleid moet worden. Daarvoor is het nodig dat overheden checks and balances versterken, transparant zijn en verantwoording afleggen over de inzet van data en algoritmen. Verder moet er sprake zijn van goed contact met inwoners en moeten overheden goed naar hen luisteren.