Het kabinet heeft in de zomer van 2024 het wetsvoorstel Participatiewet in balans naar de Tweede Kamer gestuurd. Vooruitlopend op de behandeling van dit wetsvoorstel in de Tweede Kamer en de voorgenomen meer fundamentele herziening van de Participatiewet, onderzocht het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hoe de huidige Participatiewet in de praktijk werkt.
Het onderzoek Vertrouwen in de bijstand bevestigt het belang van een fundamentele herziening van de Participatiewet. Die wet is nu vooral gericht op het begeleiden van mensen naar werk. Maar ongeveer een derde van de bijstandsgerechtigden is niet in staat een betaalde baan te vervullen. Uit dit onderzoek blijkt dat ondersteuning vanuit de Participatiewet zich voor deze groep mensen ook zou moeten richten op een betere kwaliteit van leven.
Op basis van het onderzoek doet het SCP drie aanbevelingen richting een nieuwe Participatiewet. Zo zou de wet zich niet alleen moeten richten op het begeleiden van mensen naar werk. Op die manier sluit de wet beter aan bij mensen die nu (nog) geen betaald werk kunnen doen. Ook zouden de kaders waar professionals mee werken beter moeten aansluiten bij de uitvoeringspraktijk. Bovendien zou de nieuwe Participatiewet meer uit moeten gaan van vertrouwen.