De plannen van het kabinet-Rutte IV tonen een wisselend beeld als het gaat om de ontwikkeling van de koopkracht. Op basis van het coalitieakkoord zal de koopkracht gemiddeld met een half procent stijgen in de periode 2022-2025. Als de huidige hoge inflatie aanhoudt, blijft er van deze stijging echter weinig over. Dit concludeert het Nibud na het maken van berekeningen in opdracht van de Tweede Kamer.
Het Nibud ziet dat de voorstellen zeer wisselend uitpakken voor verschillende groepen. Vooral de verhoging van het minimumloon pakt gunstig uit. Voor sommige huishoudens pakken de veranderingen in de huurtoeslag heel ongunstig uit, waardoor ze erop achteruit gaan. Over het algemeen zien gepensioneerden en zelfstandigen hun koopkracht het minst stijgen, en in bepaalde gevallen zelfs dalen. Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: “Het coalitieakkoord ademt ambitie. Tegelijkertijd blijkt de praktijk weerbarstig. De hoge inflatie zou de ambitie om tot een positieve koopkrachtontwikkeling te komen zomaar kunnen laten verdampen en de voorstellen rond huurtoeslag lijken voor financieel kwetsbare groepen in sommige gevallen averechts uit te pakken. Daar zou bij het maken van beleid nog eens extra over nagedacht moeten worden.”
Veranderingen kinderopvangtoeslag en huurtoeslag
Bij de voorgestelde veranderingen in de huurtoeslag ziet het Nibud dat het huishoudens vanaf 2025 enorm veel geld zal schelen als de daadwerkelijke huur boven de normhuur van 608 euro valt. In het coalitieakkoord staat dat de huurtoeslag wordt hervormd naar een systeem van normhuren op basis van inkomen. In dit systeem wordt uitgegaan van een fictieve huur van 608 euro in 2025.
Alleenstaande huurders met kleinere woningen en lagere huren gaan er in het nieuwe stelsel op vooruit, terwijl grotere huishoudens in een wat grotere en duurdere huurwoning er over het algemeen op achteruit gaan. Vliegenthart: “Het hele idee achter het toeslagenstelsel, waarbij huishoudens een financiële bijdrage kregen die bij hun inkomen en omstandigheden paste, was goed en nodig. Dat het in de praktijk niet goed werkte, was een harde les. Juist daarom vinden wij het zo belangrijk dat, nu we het gaan veranderen, er ook iets goeds en beters voor terugkomt. Het kan dan volgens ons niet de bedoeling zijn dat mensen die een hogere huur hebben straks minder toeslag krijgen, waardoor ze financieel gezien slechter af zijn.”
Het Nibud adviseert het Rijk nog eens goed te kijken naar de voorgestelde veranderingen. Ook de veranderingen bij de kinderopvangtoeslag kunnen wat het Nibud betreft beter. Door het voorstel wordt het administratief eenvoudiger om de kinderopvangtoeslag aan te vragen. Tegelijkertijd profiteren ouders met een laag inkomen er financieel gezien nauwelijks van als het percentage van de kinderopvangtoeslag wordt verhoogd naar 95 procent. Zij kunnen nu tot maximaal 96 procent vergoed krijgen.