Kortgezegd: nee, de gemeente is niet verplicht de melder én de hele melding openbaar te maken. Dat blijkt uit de Woo én een recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Zie ECLI:NL:RVS:2024:3823.
Woo: openbaar maken melder is niet verplicht
Iedereen heeft het recht informatie op te vragen bij de overheid[1]. Als de gemeente zo’n Woo-verzoek krijgt, dan is het aan de gemeente om documenten te verzamelen en te beoordelen. De gemeente[2] moet alle documenten verzamelen die binnen de reikwijdte van het verzoek vallen en moet aan de slag gaan met het op orde krijgen van de informatiehuishouding.
De documenten waar het hier om gaat, worden soms wel en soms niet openbaar gemaakt. Soms wordt bepaalde informatie ‘weggelakt’ vanwege zwaarder wegende belangen, zoals de persoonlijke levenssfeer (privacy). Dat dit mogelijk is, blijkt uit de Woo.[3] Wat betreft die persoonlijke levenssfeer: dit is een ‘relatieve’ uitzonderingsgrond op basis waarvan het openbaar maken van informatie op grond van de Woo achterwege kan blijven. Er moet een afweging tussen het belang van openbaarheid en het belang van (in dit geval) de persoonlijke levenssfeer worden gemaakt.
Bij de afweging of het belang van de persoonlijke levenssfeer zwaarder weegt, kan het gaan om namen en andere persoonsgegevens. Deze afweging bestaat niet als het gaat om bijzondere persoonsgegevens. In dat geval blijft openbaarmaking sowieso achterwege[4].
Kortom: het is dus niet verplicht de melder openbaar te maken. Uit de Woo blijkt dat voor wat betreft de namen en andere persoonsgegevens in de melding illegale bouw een belangenafweging moet worden gemaakt. Worden deze openbaar gemaakt of niet?
Het is niet verplicht de hele melding in het kader van een Woo-verzoek openbaar te maken.
Afdeling: openbaar maken hele melding is niet verplicht
In de uitspraak van de Afdeling van 25 september 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:3823) gaat het om een Woo-verzoek tot openbaarmaking van een melding van bijstandsfraude. Het college van B&W heeft het verzoek afgewezen. De reden daarvoor is dat de informatie in de melding direct te herleiden is tot de melder. Door het openbaar maken hiervan wordt een drempel opgeworpen om in de toekomst een melding te doen.
De Afdeling gaat hierin mee en is het eens met het oordeel dat de rechtbank in beroep gaf. De melding hoeft niet openbaar te worden gemaakt gezien de belangen dat in vrijheid en vertrouwelijkheid met de overheid moet kunnen worden gecommuniceerd én dat signalen uit de samenleving de overheid bereiken, zwaarder wegen dan het openbaar maken van de melding.
Hier komt dus terug dat de gemeente[5] een juiste belangenafweging heeft gemaakt. Maar hier gaat de Afdeling een stukje verder door te zeggen dat ook bij het anonimiseren van de melding, de melding niet openbaar hoeft te worden gemaakt. Hoewel in dit geval de informatie in de melding waarschijnlijk niet te herleiden is tot de melder, is dit niet uit te sluiten. Met andere woorden: het openbaar maken van de hele melding kan ertoe leiden dat de informatie in de melding direct te herleiden is tot de melder. Als deze informatie wél openbaar zou worden gemaakt, dan kan de burger niet meer in vrijheid en vertrouwelijkheid communiceren met de overheid.
Kortom: het is dus niet verplicht de hele melding openbaar te maken. Óok bij het anonimiseren van de melding kan de informatie te herleiden zijn tot de melder.
Conclusie
In verschillende Woo-verzoeken is te zien dat het hele verzochte document openbaar wordt gemaakt, waarbij wel de persoonsgegevens weggelakt zijn. Niet de in het document genoemde persoonsgegevens, maar wel de rest van het document wordt openbaar gemaakt. Maar het openbaar maken van de hele melding is niet nodig, zo blijkt nu uit de rechtspraak.
Gezien het doel van de Woo vind ik dit een goede ontwikkeling. De Woo is er om transparantie te bieden over de keuzes die de overheid maakt waarbij iedereen kennis kan nemen van die overheidsinformatie.[6] De duidelijkheid over de gemaakte keuzes kan al aanwezig zijn zonder dat bepaalde documenten openbaar zijn gemaakt.
Dit geldt ook als twijfel bestaat of een melding juist of onjuist is. Als duidelijk is dat een melding heeft geleid tot handhaven, is het niet nodig om te weten of de melding juist of onjuist is. De rechtspraak bevestigt dit ook: de juistheid van de melding speelt geen rol bij de beoordeling of een melding openbaar moet worden gemaakt.
Let wel: niet in alle gevallen is direct duidelijk hoe de overheid zijn keuzes maakt. Vraag blijft dus nog waar de grens ligt waarover je transparant moet zijn en waar de privacy begint van de burger die de melding doet. In ieder geval volgt uit de Woo en de rechtspraak dat het belang van de privacy en het vertrouwelijk kunnen communiceren met de overheid een grote rol speelt in het kader van de Woo-procedure.
[1] artikel 4.1 Woo
[2] College van B&W
[3] artikel 5.1 lid 2 onder e Woo
[4] artikel 5.1 lid 1 onder d Woo
[5] College van B&W
[6] Kamerstukken I 2021/22, 33328, AB, p. 41