Op 31 oktober kwam de staatsecretaris van Infrastructuur en Waterstaat met een wijzing van het Vuurwerkbesluit (Stb. 2019, 378). In de Nota van toelichting bij deze wijziging geeft de staatssecretaris ook aan dat een gemeente ervoor kan kiezen om de gehele gemeente geheel vuurwerkvrij te maken (Stb. 2019, 378 p. 3).
Hoe zit het nu?
In artikel 2.3.6 Vuurwerkbesluit is bepaald dat het verboden is om consumentenvuurwerk af te steken op een ander tijdstip dan tussen 31 december 18.00 uur en 1 januari 02.00 uur van het daarop volgende jaar. Het afsteken van het vuurwerk wordt dan toegestaan, omdat het vuurwerkgebruik gekoppeld is aan de feestelijkheden rondom de jaarwisseling.
Vuurwerkvrije zones
De Afdeling heeft al bevestigd dat op grond van de autonome verordeningsbevoegdheid van artikel 149 Gemeentewet vuurwerkvrije zones kunnen worden aangewezen door het gemeentebestuur en dat dit niet strijdig is met het Vuurwerkbesluit (ECLI:NL:RVS:2016:3342). Dit betekent dus dat gemeenten zelf ervoor kunnen kiezen óf en waar ze een vuurwerkvrije zone instellen.
In 2018 hebben 72 gemeenten vuurwerkvrije zones ingevoerd. In sommige gemeenten was het hele centrum vuurwerkvrij. Er zijn ook gemeenten zoals Nijmegen en Enschede die de verplichte vuurwerkvrijezones hebben afgeschaft. Reden hiervoor: protesten van inwoners en de handhavingskosten. De kosten van de handhaving van vuurwerkvrije zones zijn hoog. Een conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat de verplichte vuurwerkvrije zones kunnen werken als er voldoende draagkracht is vanuit de inwoners. Deze draagkracht kan worden vergroot door middel van een goede onderbouwing. Waarom is juist deze plaats aangewezen als vuurwerkvrije zone? Denk bijvoorbeeld aan vuurwerkvrije zones rondom gebouwen waar kwetsbare personen of dieren verblijven (ziekenhuizen, bejaarden- en verpleeghuizen, kinderboerderij). Een verbod op juist deze plaatsen zal sneller worden geaccepteerd. Daarnaast is het mijns inziens ook van belang om ook duidelijk aan te geven op welke plekken juist wel vuurwerk mag worden afgestoken.
Vuurwerkvrije gemeente
Uit het nieuwsbericht, zoals ook hierboven benoemd, geeft de gemeente Apeldoorn aan de eerste vuurwerkvrije gemeente te willen worden. Het Vuurwerkbesluit staat er niet aan in de weg om het hele grondgebied van de gemeente vuurwerkvrij te maken. De bevoegdheid tot het vuurwerkvrij maken van het hele grondgebied kan binnen de huidige wettelijke kaders, door middel van het opnemen van een verbod in de APV. Dit valt, net zoals het instellen van vuurwerkvrije zones, onder de autonome verordeningsbevoegdheid van artikel 149 Gemeentewet. Wel zal er een goede onderbouwing moeten plaatsvinden, denk hierbij aan argumenten met betrekking tot de openbare orde, veiligheid, gezondheid of milieubescherming.
Advies VNG
De VNG adviseert om voor 2019 nog geen algeheel vuurwerkverbod in te voeren. Als een gemeente er toch voor kiest om een algeheel vuurwerkverbod in te voeren, moet eraan gedacht worden dit wettelijke te verankeren in de APV (Ledenbrief VNG 1 november 2019).
Let er hierbij ook op dat de APV ook via een raadsbesluit wordt gewijzigd in verband met de rechtsgeldigheid ervan. Het wijzigen van de APV zal, gelet op de voorbereidingstijd en de college- en commissievergaderingen voor dit jaar waarschijnlijk niet haalbaar meer zijn.
Welke problemen kunnen er ontstaan?
Problemen die kunnen ontstaan bij het geheel vuurwerkvrij maken van een gemeente:
- Weerstand bij de burgers. Iets wat al zoveel jaren mag, ineens geheel afschaffen is ingrijpend.
- Weerstand bij de vuurwerkhandelaren. Ook deze groep zal in opstand komen. Zeker als een gemeente besluit om toch dit jaar nog geheel vuurwerkvrij te gaan. De handelaren hebben al flink geïnvesteerd in komende jaarwisseling.
- Hoe ga je als gemeente dit verbod handhaven?
Het is moeilijk aan te geven hoe een gemeente de bovenstaande problemen kan ondervangen. Wel kan alvast gedacht worden in de geest van de Omgevingswet, namelijk participatie. Laat de inwoners meedenken, meepraten en meebeslissen. Bedenk gezamenlijk hoe het probleem binnen de gemeente kan worden aangepakt. Gaan we voor vuurwerkvrije zones en waar komen deze zones? Gaan we voor een vuurwerkvrije gemeente? Hoe creëren we draagvlak? Hier kan worden gedacht aan een professionele vuurwerkshow die georganiseerd wordt door de gemeente. Op deze manier is er toch vuurwerk om naar te kijken voor de feestvierders. Maar ook hierbij kunnen verschillende problemen optreden, denk aan parkeerproblemen en natuurlijk de kosten van dit evenement en tevens de kosten van de handhaving.
Onder de Omgevingswet
Onder de Omgevingswet gaat er op het gebied van het instellen van vuurwerkvrije zones of het vuurwerkvrij houden van de hele gemeente niet veel veranderen. Dit wordt niet geregeld in het omgevingsplan omdat hierin geen openbare orde aangelegenheden worden geregeld (TK 2014-2015, 33962,nr. 23 p. 55).
Conclusie
Al met al is het een moeilijk onderwerp waar vele discussies over gevoerd gaan worden en er geen goed of fout bestaat. Er zullen altijd voor- en tegenstanders van vuurwerk zijn. Van belang is om in gesprek te gaan met de inwoners en deze te betrekken zodat er zo min mogelijk weerstand bestaat en het voor alle partijen een fijne jaarwisseling kan gaan worden.