- je verhuizing melden
- parkeervergunning aanvragen
- een afspraak maken voor de verlenging van identificatiebewijs
Ook kun je steeds vaker een digitale aanvraag doen voor de bijstand. Bij de 10 grootste gemeenten van Nederland kun je in ieder geval digitaal aanvragen. Maar een kort onderzoekje wijst uit dat zij niet ten volste gebruik maken van de mogelijkheden van automatiseren.
Het verschil tussen digitaliseren en automatiseren
Het zijn termen die vaak door elkaar worden gebruikt. Maar ze hebben een andere betekenis. In een eerdere opinie zijn we al ingegaan op dit onderscheid. Daarom hier even in het kort. Digitaliseren betekent niets anders dan het digitaal aanbieden van producten die eerder niet digitaal werden aangeboden. Je kan je papieren formulieren omzetten zodat die digitaal kunnen worden ingevuld. Op dat moment heb je al gedigitaliseerd.
Automatiseren is het vervangen van een menselijke handeling. Je gaat dan een stap verder. Op basis van de ingevulde informatie trekt de computer een conclusie en handelt hiernaar.
Digitaliseren kan in verschillende mate
De meest simpele stap is om van een papieren aanvraagformulier een digitale pdf te maken. De velden die ingevuld moeten worden blijven hetzelfde. Het verschil is dat belanghebbenden het nu achter de computer kunnen invullen.
Maar dan maak je nog geen gebruik van een slim digitaal formulier. Een slim formulier heeft de bekende informatie over de belanghebbende al ingevuld. Ook stelt het alleen de relevante vragen. Als je invult dat je geen inkomen hebt, verschijnen de velden niet om informatie hierover in te vullen.
Slimme digitale formulieren kunnen ook heel makkelijk worden gekoppeld aan het gemeentelijke systeem. Vooral ook omdat de formulieren op maat voor de organisatie worden gemaakt.
Nu en in de toekomst aanvragen met DigiD
Nu
Digitale aanvragen worden gedaan aan de hand van DigiD. Het is belangrijk om de identiteit van de aanvrager vast te stellen. Een belangrijke vraag: Kan je bijstand aanvragen met alleen DigiD?
Ja dat kan. Hoewel de Participatiewet die mogelijkheid niet geeft. De Participatiewet geeft namelijk een limitatieve opsomming van de identificatiemiddelen:
- Paspoort
- Nederlandse identiteitskaart
- Vreemdelingendocument
Het niet voldoen aan deze bepaling kan zorgen voor een financiële onrechtmatigheid. Dit zal echter niet gebeuren als de aanvraag met DigiD wordt gedaan in combinatie met een controle in het BRP of Suwinet.
Zou het niet gewoon makkelijker zijn als we DigiD opnemen in artikel 17 Participatiewet? Dat zou het zeker. En goed nieuws.
In de toekomst
Zou het niet gewoon makkelijker zijn als we DigiD opnemen in artikel 17 Participatiewet? Dat zou het zeker. En goed nieuws. Deze ontwikkeling zit ook in de pijplijn. Deze wijziging is opgenomen in het wetsvoorstel Participatiewet in balans. De limitatieve lijst van artikel 17 Participatiewet vult de wetgever dan aan met:
- Het rijbewijs
- DigiD
De beoogde inwerkingtreding van dit wetsvoorstel is 1 januari 2025. Dit is al een uitgestelde datum. De eerdere datum was 1 juli 2024. Het betreft grote wijzigingen voor gemeenten en uitvoering. Het is daarom belangrijk dat over alles goed wordt nagedacht. Het voordeel is wel dat dit wetsvoorstel niet controversieel is verklaard door de Tweede Kamer. Dat betekent dat het onderwerp op de Kameragenda blijft staan, ook tijdens een demissionair kabinet.
Papier is nog niet passé
Zeker, digitaal aanvragen is voor veel mensen de fijnste weg. Voor veel, maar niet voor iedereen. Een aanvrager kan dan ook niet verplicht worden om zijn aanvraag digitaal te doen. Dit heeft de rechtbank Rotterdam in ECLI:NL:RBROT:2015:4870 bepaald. Nergens in de wet staat dat een aanvraag voor een bijstandsuitkering alleen digitaal en/of met DigiD kan worden ingediend.
Hieruit volgt dat er geen wettelijke grondslag is om een aanvrager te verplichten zijn aanvraag voor een bijstandsuitkering digitaal en/of met behulp van een DigiD-code in te dienen. Verplicht het college een aanvrager in de praktijk hier wel toe? Dan vindt deze handelwijze geen grondslag in wet- of regelgeving.
Het betreft hier een uitspraak uit 2015. De wet- en regelgeving waarop deze uitspraak is gebaseerd is niet veranderd. Deze uitspraak kan daarom nog steeds als leidend worden gezien. Het moet voor een aanvrager dus mogelijk blijven om een papieren aanvraag te doen.