Wat zijn de voordelen van de inzet van drones?
Drones zijn niet alleen in staat om haarscherp beeld te registreren (in 2D of 3D), maar ook bijvoorbeeld warmte (iets wat mensen niet kunnen registreren). Ze kunnen waarnemingen doen en er zijn ook soorten die een lading kunnen dragen. Dat doen ze onbemand of bemand en vanaf grote hoogte. Zo ontstaat snel overzicht. Drones zijn snel in te zetten en bovendien vaak goedkoper en veiliger dan de klassieke methoden (denk aan het bouwen van een steiger of het inzetten van een hoogwerker of een toezichthouder). De technieken worden steeds beter, nieuwe Europese regels bevorderen de innovatie. Vliegroutes zijn te automatiseren en drones zijn goedkoper, duurzamer en stiller dan een vliegtuig of helikopter. De voordelen liggen voor de hand: met minder mankracht, minder tijd en minder voertuigen kunnen grotere gebieden worden bestreken, vanzelfsprekend alleen als en voor zover de aard van de taak zich daarvoor leent. Het omgevingsrecht is daarvoor van nature een geschikt werkgebied: dat gaat immers in de kern al over de fysieke leefomgeving. De mogelijkheden lijken eindeloos.
Welke concrete voorbeelden van dronegebruik zijn er?
In juli 2020 publiceerde de VNG een whitepaper met de titel ‘Drones binnen de gemeente’. Daarin staat hoe gemeenten drones zouden kunnen toepassen. Gefocust op het omgevingsrecht kan dan gedacht worden aan bijvoorbeeld allerlei soorten inspecties en toezicht (gevels, daken, infrastructuur, bomen, al dan niet legale activiteiten bij bedrijven, calamiteiten) of het monitoren van evenementen. In het voorjaar van 2020 werden door de politie drones ingezet om op een contactarme manier het publiek te bereiken met instructies over coronamaatregelen.
Welke nadelen zijn er aan het gebruik van drones?
Natuurlijk zijn er ook punten om over na te denken. Want hoe zit het met privacy-aspecten en andere juridische kwesties, mogelijk misbruik, veiligheidsvraagstukken, overlast door overvliegende drones en, niet te vergeten, de aanwezigheid van ook andere drone-vliegers? Daarnaast moet het besef er zijn, dat operators moeten voldoen aan allerlei eisen (hetgeen tijd en geld kost) en niet overal zijn vluchten mogelijk. Verder kunnen drones niet eindeloos maar doorvliegen: de accu beperkt de vliegduur. Ook drones doen overigens niet onder voor menselijke toezichthouders, want ook zij kunnen in het algemeen niet ‘werken’ bij regen of harde wind.
Welke wet- en regelgeving is er?
In Nederland gelden tot 31 december 2020 de Regeling op afstand bestuurde luchtvaartuigen (ROABL) voor professionals en de Regeling modelvliegen voor particulieren. Vanaf 31 december 2020 treedt de nieuwe Europese regelgeving in werking. Operators die drones bedrijfsmatig inzetten, mogen tot eind 2021 in een overgangsfase blijven doorwerken volgens de nationale regelingen die op dit moment gelden. Alle aanvragen die vóór 31 december 2021 worden ingediend, worden nog onder het huidige stelsel beoordeeld en behandeld.
Op dit moment geldt er een vergunningplicht voor, eenvoudig gezegd, drones met bepaalde specificaties. Hoe meer de drone moet kunnen uitvoeren, des te zwaarder zijn de eisen aan het toestel zelf (certificering), bestuurder (opleiding/diploma) en gebruik (o.a. verzekeringsplicht, vlieghoogte, vlieggebied, afstanden, tijden, etc.).
In de nieuwe Europese regelgeving is er geen onderscheid meer tussen recreatieve en beroepsmatige dronebestuurders. De bestuurders moeten voldoen aan bepaalde eisen. Centraal staat het risico voor mensen op de grond en andere luchtruimgebruikers. Drones vallen in een van de 3 categorieën: open, specific of certified. In de eerste categorie, die geldt voor drones minder dan 25 kg, voldoet een gewone aansprakelijkheidsverzekering. Hoe zwaarder de drone, des te meer beperkingen er gelden. Vliegen boven bebouwing is mogelijk, essentieel is de bescherming van mensen op de grond (waar de drone overheen vliegt). Kennistoetsen worden in veel gevallen verplicht. Verder worden er dronezones ingesteld: gebieden waarin minder of juist meer restricties gelden voor onbemande luchtvaartuigen. De Ministeries van IenW en Defensie stellen de zones vast, uiterlijk eind 2021.
Hoe zit het met de privacy?
Als drones rondvliegen, dan zullen mensen dat niet altijd in dank afnemen. Ze kunnen immers niet zien met welk doel ze daar zijn en ook niet met welke voorzieningen (camera’s etc.). Het maken van camerabeelden is het registreren van persoonsgegevens en dus is de Gemeentewet (artikel 151c) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Essentie daarvan is dat er strenge regels gelden en bovendien zal altijd bezien worden of het gebruik van camera’s wel strikt noodzakelijk is. Het tijdig en adequaat vooraf informeren van de mensen in het te inspecteren gebied is noodzaak.
Tips van de VNG
De VNG heeft alvast tips voor gemeenten voor als zij gaan nadenken over dronegebruik:
- Schaf een kleine drone aan en zorg, liefst voordat ermee wordt gevlogen, dat een aantal medewerkers de opleiding tot ROC-light-dronepiloot volgt. Of na 31 december 2020 een opleiding voor het EU-dronebewijs. Beleidsmedewerkers, vergunningverleners en uitvoerders die zelf een keer een drone bestuurd hebben, weten veel beter wat de (on)mogelijkheden zijn.
- Bereid je voor op een nieuw soort infrastructuur: hoe gaat die eruit zien?
- Ben op de hoogte van regelgeving en beperkingen
- Check altijd de vergunningen bij inhuur (in verband met aansprakelijkheidskwesties bij schade)
- Zorg voor een goede vluchtvoorbereiding, zodat duidelijk is aan welke eisen voldaan moet worden.
De gemeentelijke organisatie zal op (zeer) korte termijn moeten bepalen hoe om te gaan met drones.
Samenvattend
Het gebruik van drones bij toezicht op en handhaving van omgevingsrecht is vermoedelijk niet tegen te houden. Op behoorlijk korte termijn komen er vernieuwde Europese regels, waarmee potentiële dronebestuurders meer ruimte zullen krijgen. Tegelijkertijd worden ook de te stellen eisen duidelijk. De gemeentelijke organisatie zal op (zeer) korte termijn moeten bepalen hoe om te gaan met dit nieuwe veelkoppige monster dat ‘drone’ heet.