Het komt regelmatig voor dat mensen zich bij hun woonkeuze laten leiden door hun behoeften en beperkingen. Neem nu bijvoorbeeld ouderen. Vaak kiezen zij ervoor om het huis waarin zij jarenlang hebben gewoond te verlaten om in een appartement te gaan wonen. Vaak is dat dan een appartement in een seniorencomplex. Deze ouderen vinden het fijn om met leeftijdsgenoten te wonen, maar maken ook deze keuze omdat zij verwachten in zo'n complex in ieder geval tot op hoge leeftijd, zo niet voor de rest van hun leven, zonder problemen te kunnen blijven wonen.
Uit de vragen die op onze helpdesk worden gesteld blijkt dat dit laatste lang niet altijd het geval is. Vaak blijken dergelijke complexen helemaal niet zo geschikt voor senioren omdat ‘relatief eenvoudige’, maar voor ouderen o zo belangrijke voorzieningen als drempelhulpen en elektrische deuropeners niet aanwezig zijn. En als blijkt dat de verhuurder deze ook niet wil plaatsen, kloppen de bewoners bij de gemeente aan. Gemeenten worstelen regelmatig met de vraag of zij dit soort voorzieningen dan vanuit de Wmo moeten verstrekken.
Het antwoord op deze vraag is nogal ingewikkeld. Het hangt er namelijk vanaf of de voorziening in een dergelijk complex als ‘algemeen gebruikelijk’ kan worden aangemerkt. De CRvB heeft bepaald dat er twee criteria zijn om vast te stellen of een voorziening algemeen gebruikelijk is. In de eerste plaats moet er op basis van objectieve gegevens vastgesteld kunnen worden dat een (huur)woning specifiek bestemd is voor een specifieke groep bewoners of dat deze in de praktijk voornamelijk door deze specifieke groep wordt bewoond. Wanneer dat het geval is en de woning voldoet onmiskenbaar niet aan de op grond van wettelijke voorschriften, algemeen aanvaarde regels of contractuele bepalingen geldende vereisten én er kan worden aangetoond dat bij het wel voldoen aan die vereisten de betreffende voorziening niet meer nodig zou zijn, dan kan er gesproken worden van een algemeen gebruikelijke voorziening.
Wat er nu precies wordt verstaan onder algemeen aanvaardbare regels is moeilijk te zeggen, omdat dit onder meer erg afhankelijk is van het soort complex. Maar vaak kom je met gezond verstand een heel eind. Stel dat het gaat om een complex voor rolstoelgebonden personen, maar er zijn overal hoge drempels, waar je met een rolstoel moeilijk overheen komt. Dan kun je wel stellen dat er niet is voldaan aan algemeen aanvaardbare regels. Bij contractuele bepalingen moet worden gedacht aan bepalingen die in de huurovereenkomst zijn opgenomen.
Maar stel nu dat er aan deze voorwaarden wordt voldaan en de voorziening dus algemeen gebruikelijk is waardoor geen verstrekking vanuit de Wmo plaatsvindt, maar de verhuurder blijft weigeren om de voorziening te (laten) regelen? De gemeente kan een verhuurder hiertoe niet dwingen. Mag je dan verwachten dat de bewoner naar de rechter stapt om af te dwingen dat de verhuurder de voorziening alsnog plaatst? Misschien wel. De kosten voor een procedure bij de kantonrechter zijn immers laag en een advocaat is niet noodzakelijk. Maar het gaat wel vaak om ouderen of gehandicapten, voor wie een gang naar de kantonrechter toch allesbehalve gebruikelijk is. Bovendien neemt zo’n procedure vaak erg veel tijd in beslag. Zo’n procedure kan dus niet klakkeloos van een bewoner worden verwacht. En als de verhuurder dan niet meewerkt, zal het alsnog op de gemeente aankomen om de voorziening te verstrekken.
Ik adviseer gemeenten daarom om in overleg te treden met verhuurders en hen te wijzen op hun verantwoordelijkheden. Misschien kan er gezamenlijk naar een oplossing worden gezocht, en bovendien kan er worden bekeken hoe dit soort situaties in de toekomst kan worden voorkomen.