Minister Asscher van SZW heeft onlangs het wetsvoorstel ‘Wet hervorming kindregelingen’ aangeboden aan de Tweede Kamer. Het is de bedoeling dat het merendeel van de voorgestelde wijzigingen in werking treedt op 1 januari 2015. Hoewel de titel van het wetsvoorstel op het eerste gezicht anders doet vermoeden, zal hierdoor behoorlijk wat gaan veranderen voor alleenstaande ouders in de WWB, IOAW en IOAZ en dus ook voor u als gemeente.
Van een alleenstaande ouder in de zin van de WWB, IOAW en IOAZ is sprake als belanghebbende ongehuwd is, de volledige zorg heeft voor een of meer ten laste komende kinderen en geen gezamenlijke huishouding voert. Uitzondering hierop is een gezamenlijke huishouding met een bloedverwant in de eerste graad (ouder – kind) of een bloedverwant in de tweede graad (broer – zus, grootouder – kleinkind) indien bij één van de bloedverwanten in de tweede graad sprake is van zorgbehoefte. In die gevallen kan belanghebbende toch voor de bijstand een alleenstaande ouder zijn, terwijl hij wel een gezamenlijke huishouding voert.
Afschaffing aanvulling voor alleenstaande ouders
Het wetsvoorstel schaft onder meer de aanvulling voor alleenstaande ouders af per 1 januari 2015. Dit betekent dat in de WWB de norm voor de alleenstaande ouder wordt gelijkgesteld met die van alleenstaanden. Zo zal artikel 21 onderdeel a WWB gaan zien op ‘een alleenstaande of een alleenstaande ouder’. Binnen de IOAW en de IOAZ wordt de norm voor de alleenstaande werkloze werknemer of gewezen zelfstandige met een of meer kinderen jonger dan 18 jaar gelijkgesteld met die van de alleenstaande werkloze werknemer of gewezen zelfstandige zonder kinderen. De WWB wordt gezien als het laatste vangnet. Vanuit dat perspectief is het opmerkelijk dat het er voor de bijstandsnorm niet meer toe doet of een persoon kinderen heeft.
Plicht tot arbeidsinschakeling
De categorie ‘alleenstaande ouder’ zal niet helemaal verdwijnen uit de WWB, de IOAW en de IOAZ. Deze categorie blijft bijvoorbeeld van belang in het kader van de plicht tot arbeidsinschakeling. Op grond van artikel 9 lid 4 WWB, artikel 37a lid 2 IOAW en artikel 37a lid 2 IOAZ geldt de verplichting om algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden voor de alleenstaande ouder met kinderen tot 12 jaar alleen nadat het college zich genoegzaam heeft overtuigd van de beschikbaarheid van passende kinderopvang, de toepassing van voldoende scholing en de belastbaarheid van belanghebbende. De ‘Wet hervorming kindregelingen’ brengt hierin geen verandering. Ook zal de ontheffingsmogelijkheid voor een alleenstaande ouder die de volledige zorg heeft voor een kind dat jonger is dan 5 jaar blijven bestaan.
Vermogensgrens voor alleenstaande ouder blijft intact
Hoofdregel is en blijft dat de bijstand wordt verstrekt als gezinsbijstand. Voor de vaststelling van het vermogen betekent dit dat de vermogensbestanddelen van alle personen die tot het gezin behoren meetellen. Gezinsleden in de zin van de WWB zijn de echtgenoot of partner en de ten laste komende kinderen. Het wetsvoorstel verandert dit niet. Dit betekent ook dat de vermogensgrens die geldt voor een alleenstaande ouder door het wetsvoorstel intact wordt gelaten.
Inkomstenvrijlating wijzigt niet
Alleenstaande ouders die de volledige zorg hebben voor een of meer kinderen tot 12 jaar, kunnen na de reguliere inkomstenvrijlating van artikel 31 lid 2 onderdeel n WWB nog voor maximaal 30 maanden in aanmerking komen voor de aanvullende inkomstenvrijlating van artikel 31 lid 2 onderdeel r WWB. Ook hierop heeft de ‘Wet hervorming kindregelingen’ geen invloed.
Ongewenste effecten
Het wetsvoorstel zorgt ervoor dat de alleenstaande ouder te maken krijgt met verschillende regelingen waarbij de definitie van het begrip ‘alleenstaande ouder’ van belang is. Een ongewenst effect kan zijn dat een alleenstaande ouder na inwerkingtreding van het wetsvoorstel een uitkering ontvangt naar de norm voor een alleenstaande en niet in aanmerking komt voor de aanvulling voor alleenstaande ouders op grond van de Wet op het kindgebonden budget. Zie over dit ongewenst effect en andere ongewenste effecten het artikel “Wetsvoorstel hervorming kindregelingen sluit onvoldoende aan op bijstandswetgeving” van mr. drs. Nicole Jacobs-Schneiders en mr. Hans Nacinovic in PS Documenta 2013/14.
De ontwikkelingen van dit wetsvoorstel zullen door Kluwer Schulinck op de voet worden gevolgd. We houden u op de hoogte!