Het komt regelmatig voor dat iemand naast schuldhulpverlening ook bijstand ontvangt van de gemeente. Als er dan iets wijzigt in zijn situatie dat van belang is voor zowel de bijstand als de schuldhulpverlening, dan moet hij dit doorgeven aan beide afdelingen van de gemeente. Het is niet voldoende om slechts één afdeling in te lichten, sterker nog: dat kan zelfs zeer vervelende gevolgen hebben. Omdat de gemeente vaak gezien wordt als één geheel is het voor een belanghebbende verwarrend dat hij zijn informatie bij meerdere loketten achter moet laten. Hoe kan die verwarring worden verminderd? Kan dat door het mogelijk maken van gegevensuitwisseling tussen beide afdelingen? Ja, maar belanghebbende heeft volgens mij meer baat bij voorlichting door de gemeentemedewerker aan wie hij informatie geeft.
Vanaf de aanvraag voor schuldhulpverlening moet een belanghebbende aan het college mededeling doen van alle feiten en omstandigheden waarvan hem redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op de schuldhulpverlening¹. Dit geld niet alleen voor nieuwe gegevens, maar ook voor de gegevens die al bij het college bekend zijn. Dat komt omdat in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) niets is vastgelegd over het uitvragen van de al bekende gegevens en over het verstrekken daarvan. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Participatiewet waarin voor bepaalde informatie wel is geregeld dat de bijstandsconsulent de al bekende gegevens mag opvragen uit de systemen² en dat die informatie niet 2 keer hoeft te worden verstrekt³. Voor een belanghebbende, die de gemeente over het algemeen toch ziet als één groot geheel, is dit een zeer verwarrende manier van werken.
Zeer vervelend gevolg: nieuwe schuld
Dat het verstrekken van informatie aan meerdere afdelingen niet altijd goed gaat, blijkt onder andere uit een recente uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB). Daarin heeft een belanghebbende aan de budgetconsulent van de kredietbank in het kader van haar schuldhulpverleningstraject gemeld dat zij inkomsten heeft. Zij is echter vergeten om dit ook aan de bijstandsconsulent van de gemeente door te geven. Als gevolg hiervan moet zij een deel van de algemene bijstand terugbetalen en wordt ook een boete opgelegd. Er is namelijk sprake van schending van de inlichtingenplicht van de Participatiewet en zij had – volgens de CRvB – kunnen of behoren te begrijpen dat zij de inkomsten ook moest melden bij de bijstandsconsulent. De schending van de inlichtingenplicht van de Participatiewet kan ook zeer vervelende gevolgen hebben voor het schuldhulpverleningstraject. Zowel de terugvordering als de boete kunnen namelijk aanleiding zijn om het schuldhulpverleningstraject tussentijds te beëindigen omdat sprake is van een nieuwe schuld.
Help de burger door gegevensuitwisseling en voorlichting
Om het voor belanghebbende minder verwarrend te maken, zou ervoor gekozen kunnen worden om binnen de Wgs dezelfde regels te laten gelden als binnen de Participatiewet. Dat komt er dan op neer dat het voldoende is om adreswijzigingen en het sluiten of eindigen van een huwelijk of geregistreerd partnerschap alleen bij de afdeling burgerzaken te melden. Vervolgens ontvangen de schuldhulpverlener en de bijstandsconsulent ook die informatie.
“Waak bij gegevensuitwisseling voor de belanghebbende die informatie gaat verzwijgen.”
Maar er zijn meer gegevens die relevant kunnen zijn voor zowel schuldhulpverlening als de bijstand. Is het een idee als de schuldhulpverlener en de bijstandsconsulent met elkaar informatie uitwisselen? Of is éénrichtingsverkeer, de bijstandsconsulent geeft informatie aan de schuldhulpverlener, beter? Waar voor moet worden gewaakt is dat een belanghebbende informatie voor de schuldhulpverlener gaat verzwijgen omdat de schuldhulpverlener alle voor de bijstand relevante informatie doorgeeft aan de bijstandsconsulent. Dat komt het oplossen van de problematische schuldensituatie niet ten goede. In die zin is éénrichtingsverkeer wenselijker. Als de bijstandsconsulent informatie doorgeeft aan de schuldhulpverlener, bijvoorbeeld over inkomsten, dan komt dat het oplossen van de schuldensituatie wel ten goede. En in plaats van het doorgeven van informatie aan de bijstandsconsulent zou de schuldhulpverlener belanghebbende kunnen aangeven welke informatie ook relevant is voor de bijstand en dat die informatie ook aan de bijstandsconsulent moet worden doorgegeven. Op die manier kan het verstrekken van informatie aan verschillende loketten van de gemeente voor de belanghebbende minder verwarrend worden gemaakt, en kunnen wellicht nieuwe schulden door terugvordering van de bijstand of het opleggen van een boete worden voorkomen.
¹ artikel 6 Wgs
² artikel 53a lid 1 Participatiewet
³ artikel 17 lid 1 Participatiewet samen met artikel 4 Regeling uitzondering inlichtingenplicht