Het kabinet wil de berekening van de beslagvrije voet vereenvoudigen. Het Duitse systeem dient als voorbeeld. Hoe ziet dat Duitse systeem er uit? In deze bijdrage geef ik een heel kort inkijkje.
Het nieuwe systeem moet eenvoudig en eerlijk zijn. Het kabinet wil ook een transparante, voor iedereen (her)kenbare beslagvrije voet. Een interdepartementale projectgroep gaat daarom de volgende lijn verder onderzoeken, toetsen op haalbaarheid en nader uitwerken:
Uitgangspunten vereenvoudiging berekening beslagvrije voet
- Een systeem gebaseerd op één vast bedrag, vergelijkbaar met het Duitse systeem. Daarvoor is een beperkt aantal, eenvoudig vast te stellen gegevens nodig. Zo kunnen schuldenaar, schuldeiser en andere partijen die met het beslag te maken hebben eenvoudig zien welke beslagvrije voet van toepassing is.
- Een hardheidsclausule om in uitzonderlijke situaties een hogere beslagvrije voet vast te kunnen stellen.
1. Eén vast bedrag: gestaffelde beslagruimte
Het Duitse systeem gaat uit van een beslagruimte die is gestaffeld:
- naar hoogte van het netto arbeidsloon; en
- naar het aantal personen waarvoor de schuldenaar onderhoudsplichtig is.
Het bedrag waarop beslag kan worden gelegd is als volgt opgebouwd (in een zeer beknopte weergave, bij een netto maandloon):
Beslag op in geld betaalbaar arbeidsinkomen omvat alle vergoedingen voor arbeid of dienst waar de schuldenaar recht op heeft, ongeacht hun benaming of berekeningswijze.
Heeft een persoon, voor wie de schuldenaar op grond van een wettelijke plicht een onderhoudsbijdrage betaalt, eigen inkomsten, dan kan de rechter op verzoek van de crediteur naar billijkheid bepalen dat die persoon geheel of gedeeltelijk buiten beschouwing blijft bij de berekening van de beslagvrije voet.
Beslagverbod op bepaalde inkomensbestanddelen
Voor een aantal inkomensbestanddelen geldt een beslagverbod. Genoemd worden onder meer de helft van arbeidsinkomen voor overuren, vakantiegeld, onkostenvergoedingen en uitkeringen voor bedrijfsjubilea.
2. In bijzondere gevallen: verruiming van het voor beslag vatbare arbeidsinkomen
In bijzondere gevallen kan de bevoegde executierechter de schuldenaar op zijn verzoek een deel van het voor beslag vatbare arbeidsinkomen laten behouden. Daarbij maakt de rechter een afweging tussen de belangen van de debiteur en die van de crediteur. De volgende drie bijzondere gevallen worden genoemd:
- de schuldenaar bewijst dat hij bij toepassing van de tabel niet kan voorzien in het noodzakelijke levensonderhoud van hemzelf en de personen voor wie hij onderhoudsplichtig is;
- speciale behoeften vanwege persoonlijke of beroepsmatige redenen; of
- de bijzondere omvang van de wettelijke onderhoudsplichten van de schuldenaar, in het bijzonder het aantal onderhoudsgerechtigden.
Bepalingen ter voorkoming van misbruik
Het is mogelijk om onder voorwaarden ook beslag te leggen op inkomen dat van degene voor wie de schuldenaar zijn werkzaamheden of diensten verricht naar een derde wordt weggesluisd. In de verhouding tussen de crediteur en degene voor wie de schuldenaar zonder vergoeding of tegen een onevenredig lage vergoeding werkzaamheden of diensten verricht geldt een redelijke vergoeding als verschuldigd.
De P-bankrekening
Bijzonder om te noemen is nog de Duitse P-bankrekening (‘Pfändungsschutzkonto’). De bedragen die de schuldenaar daarop ontvangt (ongeacht de bron) zijn niet voor beslag vatbaar tot de hoogte van de hierboven genoemde beslaggrenzen. Iedere cliënt kan zijn bank vragen een bankrekening tot P-bankrekening te bestemmen.
Conclusie
De uitgangspunten van het Duitse systeem zijn heel helder: één concreet vast bedrag, tenzij de rechter een afwijkend bedrag vaststelt. Daarnaast een ‘beschermende’ P-bankrekening die voorkomt dat bankbeslag de beslagvrije voet doorkruist. Wel zal ook onderzocht moeten worden welke belasting dit oplevert voor de rechtspraak. Wat vindt u? Is dit Duitse systeem een goed voorbeeld om de beslagvrije voet te vereenvoudigen?
Meer weten?
De relevante bepalingen over beslag zijn vooral te vinden in § 850 e.v. Zivilprozessordnung (ZPO). Het voorafgaande is een – niet uitputtende – weergave van wat er in § 850 t/m in § 850l is geregeld. Samen met mijn collega G.A. le Noble heb ik een uitgebreider artikel over het Duitse systeem geschreven, zie de editie van Tijdschrift Schuldsanering: 2015-juni. Hier vindt u een vertaling van de relevante Duitse artikelen.