Het kabinet wil dat alle mensen als volwaardige burgers kunnen meedoen aan de samenleving. Meedoen is belangrijk en daarom moeten zoveel mogelijk mensen participeren. Met de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2014 wil het kabinet mensen die nu nog aan de kant staan meer kansen bieden. In de Participatiewet worden de WWB, de Wsw en een deel van de Wajong samengevoegd in één regeling voor iedereen die in staat is om te werken.
De participatiewet is een afgestofte versie van de Wet werken naar vermogen die na de val van het kabinet Rutte -1 controversieel werd verklaard. De Wet werken naar vermogen kende geen quotumregeling. De nieuwe Participatiewet kent zo’n regeling wel. Dat betekent dat werkgevers worden gedwongen om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen.
In het regeerakkoord is opgenomen dat er per 1 januari 2015 een verplicht quotum komt voor middelgrote en grote werkgevers in de markt-, premiegesubsidieerde en collectieve sectoren voor het in dienst hebben van arbeidsgehandicapten. Doel van het quotum is het vergroten van het aantal werkplekken voor arbeidsgehandicapten bij reguliere werkgevers. Naar het zich laat aanzien zal de regeling – die naar het oordeel van het kabinet eenvoudig, werkbaar en effectief moet zijn – worden opgenomen in een Quotumwet die in het najaar wordt ingediend in de Tweede Kamer.
Werkgevers met 25 werknemers of meer worden volgens de nieuwe wet verplicht om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Op termijn moeten deze werkgevers een personeelsbestand hebben dat voor minstens 5% uit arbeidsgehandicapten bestaat. Of werkgevers iemand per se in dienst moet nemen of dat detachering ook voldoende is om aan het quotum te voldoen, is nog onduidelijk; de regeling wordt op dit moment nog verder uitgewerkt. Ook is nog niet helder welke mensen onder de quotumregeling zullen vallen. Wel is duidelijk dat als een bedrijf niet aan het quotum voldoet, er een boete volgt van 5000 euro per niet-vervulde werkplek. De boetes zullen niet allemaal in de staatskas belanden maar zullen ook worden gebruikt voor bijvoorbeeld extra begeleiding. Daarnaast zal de opbrengst van de boetes worden benut om het begrotingstekort terug te dringen.
Het stellen van quota is niet nieuw. In het verleden zijn er voorstellen geweest om quota te stellen voor bijvoorbeeld allochtone agenten, allochtone deskundigen bij de publieke omroep en vrouwen in topfuncties. Net als bij eerdere voorstellen voor quota zijn de werkgevers ook nu niet enthousiast. Het stellen van een quotum zou volgens hen arbeidsgehandicapten stigmatiseren en vluchtige arbeidsplaatsen creëren. Werkgevers willen heldere regels, eenvoudig inzicht in beschikbare kandidaten en voldoende begeleiding. Over de boete die het kabinet wil invoeren zijn ze uiteraard niet enthousiast.
Is er wel voldoende nuttig werk voor arbeidsgehandicapten? Dat is de vraag die werkgevers zich stellen. Veel laaggeschoold werk bestaat niet meer door automatisering. En wat als een bedrijf werkt met gevaarlijke stoffen? Bovendien zitten we in een economische crisis: moet de werkgever die zijn personeel moet ontslaan toch arbeidsgehandicapten aannemen? De Rotterdamse wethouder Marco Florijn bedacht een oplossing, die hij in een brief aan staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken stuurde: laat werkgevers flexibel omgaan met de 5% regeling: beloon ze als ze gehandicapten in dienst nemen, maar geef geen boete als het quotum niet wordt gehaald. De staatssecretaris heeft hierop nog niet gereageerd.
Er zijn overigens veel mogelijkheden voor begeleiding van arbeidsgehandicapten op de werkvloer: een jobcoach, of aanpassing van werkplek, werktijden of werktempo. De begeleiding en werkplekaanpassing voor mensen die onder de Participatiewet vallen wordt gefinancierd uit het re-integratiepotje van gemeenten. Gemeenten kunnen werkgevers ook het instrument van loondispensatie aanbieden. Hiermee kan een werkgever iemand die minder productief is het daarmee corresponderende loon betalen. De Tweede Kamer is nog niet onverdeeld enthousiast over het voorgestelde quotum. Wij houden de ontwikkelingen scherp in de gaten!