Een gemeente exploiteert een aantal parkeergarages en parkeerterreinen in haar eigen centrum. De gemeente leidt verlies op de exploitatie en compenseert dit verlies onder andere met belastinggeld. De gemeente kan daardoor lage tarieven aanbieden voor haar parkeergarages en parkeerterreinen.
Gedragsregels
Commerciële marktpartijen die parkeergarages en –voorzieningen exploiteren kunnen hierdoor worden benadeeld. Om oneerlijke concurrentie te voorkomen zijn in de Mededingingswet gedragsregels opgenomen waaraan overheden die commerciële producten en/of diensten willen leveren moeten voldoen, zoals het integraal doorberekenen van kosten.
Economische activiteiten
De gedragsregels zijn van toepassing op economische activiteiten die een bestuursorgaan van de gemeente (verder: de gemeente) uitvoert. Een economische activiteit is iedere activiteit die bestaat uit het aanbieden van goederen en/of diensten op een bepaalde markt. Typische overheidsactiviteiten, activiteiten ter uitvoering van wettelijke overheidstaken, zijn geen economische activiteiten. Voorbeelden van deze typische overheidsactiviteiten zijn het:
- handhaven van de openbare orde
- verlenen van (bouw)vergunningen en concessies
- opstellen van bestemmingsplannen
De vraag die in het kader van gemeentelijke parkeergarages gesteld kan worden is of het reguleren van parkeren een typische overheidsactiviteit is. In dat kader is het goed om het onderwerp parkeren breder te trekken dan parkeergarages. Het reguleren van parkeren kan op verschillende manieren worden vormgegeven:
- planologisch door parkeernormen in het bestemmingsplan op te nemen of door in het bestemmingsplan te werken met een dynamische verwijzing naar een Nota parkeernormen;
- invoeren van betaald en vergunningenparkeren (fiscaal parkeren);
- exploitatie van openbare parkeergarages en – parkeerterreinen tegen betaling.
De activiteiten onder 1 en 2 kunnen mijns inziens als typische overheidstaken worden gekwalificeerd. Voor de realisatie en exploitatie van openbare parkeergarages ligt dat anders. Immers, het realiseren en exploiteren van een openbare parkeergarage is niet alleen voorbehouden aan overheden zoals de gemeente, maar kan ook worden uitgevoerd door marktpartijen.
Is er voor de gemeente dan toch een mogelijkheid om een parkeergarage te exploiteren tegen parkeertarieven die op zijn minst concurrerend genoemd kunnen worden? Zolang het parkeertarief marktconform is en de kosten integraal worden doorberekend zal dat geen probleem opleveren, maar wat als die kosten niet volledig worden doorberekend?
Uitzondering
De gemeente hoeft de kosten niet door te berekenen als de levering van producten of de dienstverlening plaatsvindt in het algemeen belang (artikel 25 h lid 5 Mededingingswet). De gemeente kan op deze uitzonderingsgrond alleen een beroep doen als daarvoor een algemeen belangbesluit is vastgesteld door de gemeenteraad. Een algemeen belangbesluit moet goed worden gemotiveerd en dient tenminste de volgende onderwerpen te bevatten:
- beschrijving van de activiteit waarvoor de algemeenbelanguitzondering wordt ingeroepen (specifiek per activiteit en niet generiek)
- beschrijving van het algemeen belang dat met het besluit wordt gediend;
- duiding van de noodzaak om de algemeenbelanguitzondering in te roepen;
- beschrijving van de gevolgen van het gebruik van de algemeenbelanguitzondering opondernemers;
- afweging van de noodzaak van afwijking van de gedragsregels op grond van het algemeenbelangbesluit enerzijds, tegenover het effect op het ondernemers anderzijds.
Parkeren
Beschrijven specifieke activiteit
Voor parkeren geldt dat in het algemeenbelangbesluit moet worden onderbouwd om welke parkeeractiviteiten het gaat. De exploitatie van parkeerterreinen kan anders zijn dan die van parkeergarages. Dat betekent dat voor beide exploitatievormen een aparte onderbouwing en belangenafweging moet worden gemaakt voor het algemeenbelangbesluit.
Welk algemeen belang?
Een volgende stap in de motivering van een algemeen belangbesluit is het beschrijven van het algemeen belang dat met het besluit wordt gediend, en het beschrijven hoe de economische activiteit bijdraagt aan de behartiging van dat belang.
Als reden voor de exploitatie van parkeergarages kan worden aangedragen dat met de exploitatie een goede ruimtelijke ordening in het centrum, een beheersbare parkeerdruk in de woonwijken rond het centrum en marktconforme parkeertarieven wordt nagestreefd.
Door parkeergarages te exploiteren kan worden gerealiseerd dat de (binnen)stad bereikbaar en leefbaar blijft. Dit zijn bij uitstek doelen die de goede ruimtelijke ordening van een stad dienen.
Het algemeenbelangbesluit zal proportioneel moeten zijn
Noodzaak algemeen belang
Nadat het algemeen belang is beschreven is de volgende stap om aan te geven waarom het voor het dienen van het algemeen belang noodzakelijk is om van één of meer gedragsregels af te wijken.
De beschrijving van de noodzaak kan bijvoorbeeld door aan te geven wat de negatieve gevolgen van het toepassen van de gedragsregels zijn voor het algemeen belang.
In het geval van de exploitatie van parkeergarages gaat het dan om het feit dat een kostendekkend tarief voor parkeergarages leidt tot excessieve parkeertarieven, waardoor bezoekers de parkeergarages zullen mijden en gaan parkeren in de omliggende woonwijken. Daardoor wordt het woon- en leefklimaat in die wijk onaanvaardbaar aangetast.
Het algemeen belang en de noodzaak om bijvoorbeeld integrale doorberekening van kosten moet worden onderbouwd met cijfers. Alleen aangeven dat een activiteit anders te duur wordt is niet voldoende.
Het algemeenbelangbesluit zal bovendien proportioneel moeten zijn. Daarbij zal naar mijn mening moeten worden meegenomen of er ook minder zwaarwegende maatregelen door de gemeente kunnen worden ingezet om het gewenste algemeen belang te dienen.
Kortom, een algemeen belangbesluit vergt een zorgvuldige voorbereiding en motivering. Laat de diverse belangengroepen zoals bewoners, ondernemersverenigingen en de mogelijke concurrenten tijdig participeren in de besluitvorming.