“Het doel van dit wetsvoorstel (de Jeugdwet, red.) is om het jeugdstelsel te vereenvoudigen en het efficiënter en effectiever te maken […]”. Met deze boodschap werd de Jeugdwet in 2013 naar de Tweede Kamer gestuurd. Inmiddels is de Jeugdwet zo’n anderhalf jaar in werking. En het mooie doel van vereenvoudiging ten spijt, zien we in de praktijk nog steeds veel vragen over de taakverdeling in het nieuwe jeugdstelsel. Eén van die vragen betreft de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de gemeente en de gecertificeerde instelling (GI). Wie beslist over de inzet van jeugdhulp? Kan de GI ook hulp indiceren tot na het 18e levensjaar? En wie beslist uiteindelijk over een persoonsgebonden budget (PGB)? Eenvoudig is het zeker niet. Laat ik in ieder geval een poging wagen het zo eenvoudig mogelijk uiteen te zetten.
Op het moment dat een GI een ondertoezichtstelling uitvoert of de voogdij draagt over een kind, beslist de GI zelfstandig over de inzet van jeugdhulp. De gemeente heeft op dat moment een leveringsplicht. Die moet ervoor zorgen dat de door de GI bepaalde jeugdhulp ook daadwerkelijk wordt ingezet. De gemeente (meer specifiek: het college van B&W) mag zich dus niet mengen in een oordeel over de noodzaak van de jeugdhulp. Desondanks ontvangen wij nog soms signalen dat gemeenten eisen stellen aan de door de (gezins)voogd bepaalde hulp. Of dat het college een formele beschikking afgeeft. Wellicht ingegeven door het feit dat de gemeente uiteindelijk betaalt. Maar het aloude gezegde: ‘wie betaalt, bepaalt’ gaat hier niet op. De GI gaat over de inhoud en omvang van de jeugdhulp als sprake is van een kinderbeschermingsmaatregel. En wellicht ten overvloede: dit geldt ook als sprake is van jeugdreclassering die door de GI wordt uitgevoerd.
Door de GI bepaalde jeugdhulp in de vorm van een PGB
De door de GI bepaalde jeugdhulp zal in de praktijk veelal in natura geleverd worden. Maar soms is een PGB gewenst. Kan de GI daar ook zelf over beslissen? Nee, de bevoegdheid om een PGB toe te kennen is exclusief bij het college neer gelegd. Met andere woorden: de GI besluit over de noodzaak, inhoud en omvang van de jeugdhulp. Is een PGB gewenst, dan beslist het college of aan de voorwaarden voor een PGB wordt voldaan. Let wel: de beoordeling van het college ziet enkel op de verzilveringsvorm van de benodigde hulp. En niet op de noodzaak en inhoud van de jeugdhulp. Het college toetst dus bijvoorbeeld of de jeugdige of zijn ouders het PGB goed kunnen beheren, zelf of met behulp van de (gezins)voogd of andere betrokkenen. Ook toetst het college of de kwaliteit van de in te kopen hulp geborgd is. De beslissing over het al dan niet toekennen van een PGB, legt het college vast in een beschikking. Tegen deze beschikking staat gewoon bezwaar en beroep open. Dit in tegenstelling tot de bepaling jeugdhulp van de GI. Tegen deze bepaling staat geen bezwaar en beroep open.
Kan de GI jeugdhulp indiceren tot na het 18e levensjaar?
Een vraag die we ook vaak tegenkomen, is of de GI jeugdhulp kan indiceren die doorloopt tot na het 18e levensjaar. Bijvoorbeeld een jeugdige die nu in een gezinshuis of pleeggezin woont, voor wie het wenselijk is dat die daar ook na zijn 18e kan blijven wonen.
Als het gaat om de uitvoering van een ondertoezichtstelling of voogdijmaatregel, is de GI daar in onze ogen niet toe bevoegd. De kinderbeschermingsmaatregel eindigt namelijk op het moment dat de jeugdige de leeftijd van 18 jaar bereikt. De (gezins)voogd is dan dus niet meer betrokken bij deze jeugdige. Bovendien gaan er andere regels gelden. De woonplaats en dus verantwoordelijke gemeente kan wijzigen bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd. En de jeugdige mag vanaf dat moment zelf beslissen over de te verlenen jeugdhulp. Dat betekent niet dat de jeugdhulp niet door kan blijven lopen. Alleen beslist het college daarover als het gaat om hulp na het 18e levensjaar. Overigens, bij een reclasseringsmaatregel ligt dit anders. Jeugdreclassering kan namelijk doorlopen tot (maximaal) het 23e levensjaar. De betrokken reclasseringsmedewerker van de GI kan in dat kader dus ook na het 18e levensjaar jeugdhulp indiceren.
Volgt u het allemaal nog? Eenvoudiger kan ik het helaas niet maken. Maar we blijven ons best doen u zo goed mogelijk te informeren.