Gemeenten kunnen in het kader van hun jeugdhulpplicht te maken krijgen met aanvragen waarbij een internationaal aspect een rol speelt. Bijvoorbeeld als een jeugdige met zijn ouders over de grens in Duitsland of België woont en bij een Nederlandse gemeente een aanvraag voor jeugdhulp indient. Of als gevraagd wordt jeugdhulp toe te kennen die wordt verleend door een buitenlandse aanbieder. Kan dat op grond van de Jeugdwet? En hoe zit het met toezicht op de kwaliteit van hulp die in het buitenland wordt verleend? Op deze vragen geef ik in deze opinie antwoord.
Jeugdhulp als kind in het buitenland woont
Alleen kinderen die in Nederland verblijven kunnen in aanmerking komen voor jeugdhulp. Dat is geregeld in artikel 1.3 lid 1 Jeugdwet. Een jeugdige die niet feitelijk in Nederland verblijft kan dus geen aanspraak maken op jeugdhulp. Ook niet als die jeugdige wel de Nederlandse nationaliteit heeft en in Nederland naar school gaat. Een gezin dat er voor kiest om vanuit Nederland net over de grens in een Belgisch dorpje te gaan wonen, kan dan ook niet bij een Nederlandse gemeente aankloppen voor jeugdhulp voor hun kinderen. Zij zijn aangewezen op de hulp en zorg die beschikbaar is in het land waar zij wonen (in dit geval België).
Als de jeugdige uit het voorbeeld echter acuut jeugdhulp nodig heeft op het moment dat hij op school is (en dus in Nederland verblijft) moet deze jeugdhulp wel ingezet worden. De jeugdige verblijft op dat moment immers – tijdelijk – in Nederland. De gemeente waar de jeugdige op dat moment verblijft moet die jeugdhulp dan betalen. Deze verantwoordelijkheid hebben Nederlandse gemeenten dus alleen als er acuut jeugdhulp nodig is.
Jeugdhulp die verleend wordt in het buitenland
Gemeenten krijgen ook te maken met vragen om jeugdhulp toe te kennen die wordt verleend in het buitenland. Denk bijvoorbeeld aan een gezin dat in Nederland in een grensgebied woont en met een persoonsgebonden budget (pgb) een Duitse kinderpsycholoog wil inkopen. Als vaststaat dat de kwaliteit van de hulp die deze Duitse kinderpsycholoog biedt toereikend is, kan de gemeente daarvoor een pgb verstrekken.
De Jeugdwet schrijft namelijk niet voor dat jeugdhulp alleen verleend mag worden door Nederlandse of in Nederland gevestigde aanbieders. Het is dan ook mogelijk dat gemeenten contracten sluiten met buitenlandse aanbieders of een pgb verstrekken waarmee een buitenlandse hulpverlener wordt ingekocht. Wel zal in dat geval altijd vast moeten staan dat de kwaliteit van de jeugdhulp die in het buitenland verleend wordt, gewaarborgd is.
De Jeugdwet beperkt het inzetten van jeugdhulp niet tot het Nederlandse grondgebied
Toezicht kwaliteit jeugdhulp in het buitenland
De landelijke Inspecties Jeugd houden toezicht op de jeugdhulp die verleend wordt door Nederlandse aanbieders. Deze inspecties hebben echter geen bevoegdheden om in het buitenland toezicht te houden op de kwaliteit van de jeugdhulp. Die verantwoordelijkheid ligt dan bij de toezichthouder van het desbetreffende land.
Om de kwaliteit van de in het buitenland verleende jeugdhulp te kunnen waarborgen hebben de VNG, de Inspectie Jeugdzorg en het Platform Jeugdhulp een Afsprakenkader opgesteld. Uitgangspunt daarin is dat de kwaliteitseisen die gelden voor Nederlandse aanbieders, ook gelden voor buitenlandse aanbieders. Afhankelijk van de situatie is de Nederlandse aanbieder of de gemeente verantwoordelijk dat deze afspraken worden toegepast.
Het is overigens opmerkelijk dat er geen afspraken zijn gemaakt over de situatie dat een jeugdige of de ouders via een pgb hulp willen inkopen bij een buitenlandse aanbieder. Het lijkt mij het meest logisch dat het Afsprakenkader ook dan geldt en de gemeente die oordeelt over het pgb, verantwoordelijk is voor toepassing daarvan.
Jeugdhulp tijdens vakantie in het buitenland
Ook kan het voorkomen dat de jeugdige tijdens een vakantie in het buitenland jeugdhulp nodig heeft. Denk aan begeleiding of persoonlijke verzorging die (via een pgb) door één van de ouders wordt geboden. Als vaststaat dat de inzet van die jeugdhulp voor de jeugdige ook tijdens de vakantie noodzakelijk is, dan moet daarvoor ook tijdens een vakantie een pgb worden verstrekt. De Jeugdwet beperkt het inzetten van jeugdhulp naar mijn mening namelijk ook in deze situatie niet tot het Nederlandse grondgebied.