Van gemeenten wordt verwacht dat zij integrale hulp en ondersteuning bieden in het sociaal domein. Om dit in praktijk te brengen, werken gemeenten vaak volgens het principe één gezin, één plan, één regisseur. Daarbij kan het zijn dat regelgeving de praktische uitvoering hiervan belemmert.
Afgelopen zomer zijn twee rapporten gepubliceerd die knelpunten constateren bij de praktische uitvoering van integrale dienstverlening. De Inspectie SZW constateert dat de gemeentelijke afdelingen Werk & Inkomen (W&I) en Jeugdhulp beter kunnen samenwerken. Ook samenwerking met andere afdelingen kan beter (Wmo, Schuldhulpverlening). De Raad voor het openbaar bestuur (Rob) stelt vast dat afstemming bij de uitvoering van de verschillende zorgwetten niet optimaal is. Gemeenten ervaren hierbij bepaalde problemen.
Wettelijke opdracht
Eén van de knelpunten is gelegen in de wettelijk opdracht om integrale dienstverlening te bieden. Die opdracht staat niet in elke sociaal domeinwet. De Jeugdwet verplicht gemeenten in hun beleidsplan specifieke aandacht te hebben voor ‘integrale hulp aan de jeugdige en zijn ouders’. In het beleidsplan Wmo moet zelfs sprake zijn van ‘een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, publieke gezondheid, preventie, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, werk en inkomen’. Een dusdanig specifieke opdracht om integraal te werken ontbreekt echter in andere wetten, zoals de Participatiewet en de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. De inspectie ziet dit dan ook niet altijd terug in de gemeentelijke beleidsplannen Werk en Inkomen (W&I). In de praktijk leidt dit ertoe dat de afdelingen Jeugdhulp en W&I vaak niet samenwerken om te komen tot integrale dienstverlening.
Privacyregels
Een andere belemmering in de integrale dienstverlening zijn privacyregels. Om integrale hulp en ondersteuning te kunnen bieden aan gezinnen is gegevensuitwisseling nodig tussen de verschillende afdelingen. Deze uitwisseling is enkel mogelijk als de betrokkenen daar toestemming voor geven. Die toestemming zal in de praktijk niet altijd verkregen kunnen worden. De opdracht om integrale hulp en ondersteuning te bieden is in die gevallen vaak praktisch onuitvoerbaar.
Administratieve lasten
In de praktische uitvoering van de wetten in het sociaal domein wordt een toename aan administratieve lasten ervaren. Dit zorgt er bij professionals voor dat zij tijdgebrek aanvoeren als reden om niet altijd integraal te werken. Verder merken professionals – maar ook de gezinnen waarmee zij contact hebben – een toename aan bureaucratie. Vanuit het kabinet is al aangegeven dat er een wetsvoorstel komt voor vermindering van de administratieve lasten Jeugdwet en Wmo. In hoeverre dit zal bijdragen aan een integralere werkwijze is nu nog niet te zeggen.
Aanpassingen in de wet lijken nodig om de knelpunten op te lossen.
Aanpassingen wetgeving
Vanwege de demissionaire status heeft het kabinet nog niet gereageerd op de knelpunten die de inspectie SZW en de Rob aanvoeren. Aanpassingen in de wet lijken nodig om de hierboven genoemde knelpunten op te lossen. Wij kijken met belangstelling uit naar de wetsvoorstellen die dit kunnen regelen. Tot die tijd zullen gemeenten de integrale dienstverlening uitvoeren binnen de kaders die de huidige wetgeving biedt. Daarmee blijven kansen om integrale dienstverlening te bieden in bepaalde situaties onbenut.