Leerplicht en kwalificatieplicht
Alle kinderen tussen 5 en 16 jaar die in Nederland wonen zijn leerplichtig: ouders of verzorgers zijn dan verplicht hun kinderen in te schrijven op een school. Dit geldt ook voor kinderen met een andere nationaliteit. Verder geldt een verlengde leerplicht voor scholieren en studenten: de kwalificatieplicht. De kwalificatieplicht houdt in dat jongeren tussen de 16 en 18 jaar die geen startkwalificatie hebben, naar school moeten totdat zij een startkwalificatie behalen. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). De kwalificatieplicht eindigt zodra de jongere een startkwalificatie heeft behaald of de leeftijd van 18 jaar bereikt.
Onder het nieuwe inburgeringstelsel heeft de vreemdeling die tussen de 16 en 18 jaar oud is, in de meeste gevallen recht op vrijstelling van de inburgeringsplicht.
Vrijstelling inburgeringsplicht
Onder het nieuwe inburgeringstelsel heeft de vreemdeling die tussen de 16 en 18 jaar oud is, in de meeste gevallen echter recht op vrijstelling van de inburgeringsplicht. Na het einde van de leerplicht kunnen zich namelijk de volgende situaties voordoen:
De vreemdeling heeft een vrijstellend diploma behaald
Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de jongere die al in het bezit is van een vmbo (op ten minste het niveau gemengde leerweg of theoretische leerweg) – of een havo-diploma. ¹ Hij heeft dan recht op vrijstelling van de inburgeringsplicht (artikel 4 lid 1 onderdeel b Wet inburgering 2021).
De vreemdeling volgt een opleiding waarvan het diploma recht geeft op vrijstelling
Denk bijvoorbeeld aan een jongere die nog bezig is met het vwo. Ook in dat geval heeft hij recht op vrijstelling van de inburgeringsplicht (artikel 4 lid 1 onderdeel d Wet inburgering 2021).
De vreemdeling heeft nog geen diploma behaald en volgt ook geen opleiding waarvan het diploma recht geeft op vrijstelling
Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de jongere die een hardnekkig spijbelaar is. Deze jongere is in principe wel gewoon kwalificatieplichtig tot het moment hij 18 jaar wordt. En wie kwalificatieplichtig is, is vrijgesteld van de inburgeringsplicht (artikel 4 lid 1 onderdeel c Wet inburgering 2021).
Soms geen vrijstelling voor 16 of 17-jarige
Het gros van de jongeren van 16 of 17 jaar oud zijn om één van bovenstaande (of nog andere) redenen vrijgesteld van de inburgeringsplicht. Toch is er een kleine groep die geen aanspraak kan maken op één van die vrijstellingen. Dat komt omdat jongeren met een diploma praktijkonderwijs en jongeren die (voortgezet) speciaal onderwijs hebben gevolgd, zijn vrijgesteld van de kwalificatieplicht en omdat zo’n diploma geen vrijstellend diploma is. De inburgeringsplicht kan voor deze groep dus wél aanvangen voór de achttienjarige leeftijd. Meestal zullen deze jongeren die zijn vrijgesteld van de kwalificatieplicht echter in aanmerking komen voor een ontheffing van de inburgeringsplicht en zijn zij om die reden niet inburgeringsplichtig.
Bereiken 18-jarige leeftijd
Bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd is de vreemdeling ook niet meer kwalificatieplichtig. De vrijstelling van de inburgeringsplicht komt dan te vervallen als de vreemdeling niet in het bezit is van een diploma waarmee hij van de inburgeringsplicht is vrijgesteld en op dat moment ook geen opleiding volgt die tot een dergelijk diploma zou kunnen leiden. De inburgeringsplicht geldt dan vanaf dat moment, met alle rechten en plichten van dien.
¹ Zie voor de aangewezen diploma’s, certificaten of andere documenten die leiden tot een vrijstelling van de inburgeringsplicht, artikel 2.2 Regeling inburgering 2021.