Waarom vraagt een gemeente om een identiteitsbewijs?
De energietoeslag is vastgelegd in de Participatiewet. En dus gelden hiervoor dezelfde regels als bij bijstand. Een daarvan is de identificatieplicht1. Ook andere wetten in het sociaal domein, de Wmo, en Wgs, kennen overigens een soortgelijke identificatieplicht2. In de Jeugdwet geldt geen identificatieplicht, maar de gemeente kan wel om een identificatiebewijs vragen.
Waarmee kan een burger zich legitimeren?
Iemand kan zich identificeren met een ‘document als bedoeld in artikel 1, eerste lid, van de Wet op de Identificatieplicht.’ Denk hierbij aan het paspoort, identiteitskaart en vreemdelingendocument.
Kopie identiteitsbewijs opvragen mag, in het dossier opslaan niet
Identiteitsbewijs niet bewaren
Dus gemeenten vragen bij de aanvraag van energietoeslag een kopie van een identiteitsbewijs. Hoe onhandig dat deze daarna moet worden vernietigd! Want een kopie van een identiteitsbewijs in een dossier bewaren, dat mag niet. De AVG verbiedt dat3. Je mag namelijk persoonsgegevens niet langer bewaren dan nodig is. Als je als gemeente eenmaal hebt gezien dat iemand is wie hij zegt dat hij is, heb je het identiteitsbewijs niet meer nodig. En dus mag het niet bewaard worden.
Geldt inloggen met DigiD als identificatiemiddel?
DigiD wordt in de Wet op de identificatieplicht op dit moment niet gezien als identiteitsbewijs. Het is alleen een middel om digitaal toegang te krijgen. En dus is het inloggen met DigiD niet voldoende om de energietoeslag aan te vragen. Want er is een identificatieplicht.
Praktisch geen probleem
Praktisch gezien lijkt het me overigens geen probleem als gemeenten in deze situatie geen identiteitsbewijs zouden vragen. Want als iemand inlogt met DigiD, en zijn loongegevens meestuurt, en bewijs van zijn energiecontract, en een kopie van een bankpas of bankafschrift, en de gemeente zelf het BRP en Suwinet kan controleren, wat voegt een identiteitsbewijs dan nog toe? Een foto zegt immers niks als je niet kan zien welk gezicht daadwerkelijk achter een scherm een formulier invult.
Wel een juridisch probleem
Maar goed, juridisch gezien mag een gemeente dus niet op DigiD vertrouwen als identificatie. Of een aanvraag behandelen zonder identiteitsbewijs op te vragen. Op dit moment in ieder geval niet niet.
Wet digitale overheid
De Wet digitale overheid zal een oplossing hiervoor bieden. Deze geeft een wettelijke basis voor het gebruik van DigiD als digitale identificatie.
Nog even geduld
De wet is op 18 februari 2020 goedgekeurd door de Tweede Kamer. Helaas is het nog in behandeling bij de Eerste Kamer. Bovendien zal deze wet geleidelijk in werking treden. Een overheidsinstelling moet eerst klaar zijn voor het openstellen van de digitale weg. Pas daarna treedt de wet voor deze organisatie in werking.
Mag een gemeente dus vragen om een kopie van je identiteitsbewijs?
Ja, een gemeente mag vragen om een kopie van een identiteitsbewijs, als de gemeente deze na het inzien direct vernietigt. Maar dat lijkt me niet de meest praktische weg.
DigiD als legitimatiemiddel bij digitale aanvragen is veel gemakkelijker. Voor de burger die bij een aanvraag niet eerst een kopie of foto van een identiteitsbewijs hoeft te maken. Een extra drempel bij het aanvragen; er zijn burgers zonder telefoon met fotocamera. En zonder scanner. En gemakkelijker voor een gemeente die niet stukken uit het dossier hoeft te vernietigen.
We zullen moeten afwachten hoe snel, na inwerkingtreding van de Wet digitale overheid, gemeenten zijn met het implementeren hiervan. Wat mij betreft snel!
Op de hoogte zijn van privacyregels en ontwikkelingen van de Wet digitale overheid? Privacy is een apart onderdeel in al onze online kennisbanken Schulinck Participatiewet, Wmo, Jeugd, Inburgering of Schuldhulpverlening.
1 Artikel 17 lid 3 Pw
2 Artikel 2.3.4 Wmo en artikel 7 lid 2 Wgs
3 Artikel 5 lid 1 onderdeel c en 6 lid 1 AVG