Onderzoeksplicht vs medewerkingsplicht
De gemeente heeft de plicht om zorgvuldig onderzoek te doen naar een aanvraag tot jeugdhulp. Als duidelijk is welke hulpvraag er is, moet de gemeente onderzoeken welke problemen er zijn en welke hulp nodig is. Maar dat betekent niet dat van de ouders na het indienen van de aanvraag niets meer wordt verwacht. Om het onderzoek zorgvuldig te kunnen uitvoeren heeft de gemeente informatie van de ouders nodig. Het is belangrijk dat de ouders meewerken aan het onderzoek. Deze plicht voor de ouders volgt ook uit de Jeugdwet. Op grond van artikel 8.1.2 lid 3 Jeugdwet zijn de ouders verplicht om aan de gemeente hun medewerking te verlenen die nodig is voor de uitvoering van die wet. Uit de toelichting volgt dat het hier gaat om een algemene medewerkingsverplichting die ziet op alle denkbare vormen van medewerking.
Voorbeelden uit de jurisprudentie
Dit is dus nog redelijk vaag, want hoe ver kan deze medewerkingsplicht dan gaan? Inmiddels zijn er diverse uitspraken over de medewerkingsplicht verschenen. Hieruit blijkt dat van de ouders wordt verwacht dat zij die informatie verstrekken die nodig is voor een goede beoordeling van de aanvraag. En dat ze meewerken aan het onderzoek dat daarvoor nodig is. Als zij dit niet doen of op afspraken niet verschijnen oordelen de rechters dat de ouders niet hebben voldaan aan hun medewerkingsplicht. Het is natuurlijk casus afhankelijk wat dit uiteindelijk inhoudt. Per casus zal namelijk verschillen welke informatie nodig is voor het jeugdhulponderzoek.
Ik noem een aantal voorbeelden. Van ouders kan worden verwacht dat ze rapportages van eerdere hulpverlening of informatie van school aan de gemeente verstrekken. Maar ook dat zij toestemming geven voor gesprekken met de hulpverleners van de jeugdigen. Het kan zelfs nodig zijn om toestemming te geven de jeugdige te observeren. Om de behoefte aan jeugdhulp vast te stellen kan van de ouders worden verwacht dat zij een gedetailleerd overzicht van hun zorgactiviteiten met de daaraan bestede tijd bijhouden. En als het gaat om het bepalen van de eigen kracht van de ouders kan worden verwacht dat zij meewerken aan verdere diagnostiek door een deskundige om de draagkracht vast te stellen.
Dit kan soms dus een behoorlijke invloed hebben op iemands privacy of het gezinsleven. Maar als dit nodig is om op de aanvraag te kunnen beslissen, mag dat volgens de rechtspraak. Om deze afweging te kunnen maken, zal de gemeente in iedere casus wel duidelijk moeten aangeven welke informatie zij nodig hebben en waarom.
Ouders kunnen niet zomaar zeggen “dit is mijn aanvraag en verder is het aan de gemeente
Gevolgen
Ouders kunnen dus niet zomaar zeggen “dit is mijn aanvraag en verder is het aan de gemeente”. Als de gemeente bepaalde informatie nodig heeft en de ouders willen deze niet geven of hiervoor geen toestemming geven, kan dit nadelige gevolgen voor de ouders/jeugdige hebben.
Als de ouders niet voldoen aan de medewerkingsplicht kan dit betekenen dat de aanvraag (deels) wordt afgewezen. Maar dat is zeker niet altijd het geval. De gemeente mag een aanvraag namelijk niet afwijzen, alleen omdat de ouders niet hebben voldaan aan hun medewerkingsplicht. En de gemeente mag al helemaal niet om die reden de aanvraag niet behandelen, wat ook nog wel eens gebeurt.
De gemeente moet namelijk altijd een beslissing nemen op basis van de informatie die zij wel hebben. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de gemeente de uren aan begeleiding of verzorging vaststelt op basis van aannames. Of tot de conclusie komt dat de jeugdige helemaal geen ‘probleem’ heeft. Terwijl de jeugdige dat probleem wel degelijk heeft, maar de gemeente het simpelweg niet kan vaststellen doordat ze onvoldoende informatie hebben gekregen. Ouders en jeugdige hebben er dus ook belang bij om mee te werken. Uiteindelijk is het altijd in het belang van de jeugdige dat het onderzoek naar de hulpvraag zorgvuldig kan worden uitgevoerd.
Wil je op de hoogte blijven van de actuele jurisprudentie en heb je nog geen abonnement op onze kennisbank, neem dan nu een proefabonnement.