Laten we eens kijken welke aspecten hierbij van belang zijn. Ik doe dit aan de hand van het leven van Pepijn. Hij studeert geschiedenis. Hij zit in een rolstoel en heeft ASS. Pepijn woont bij zijn ouders, die hem ook begeleiding bieden.
Met de rolstoel en aangepaste auto op reis
Pepijn wil een paar dagen naar het strand in Zandvoort. Hij heeft zijn rolstoel daar ook nodig. Deze rolstoel heeft hij in bruikleen als Wmo-maatwerkvoorziening. Mag hij deze meenemen? Ja natuurlijk, geen probleem.
Pepijn wil met de auto naar Zandvoort vanuit zijn woonplaats Maastricht. Zijn auto is vanwege zijn beperkingen aangepast vanuit de Wmo. Nou is een gemeente alleen verantwoordelijk voor vervoer binnen de regio. Mag Pepijn dan toch met deze auto naar Zandvoort rijden? Ik denk van wel. Voor de aanpassingen op zich is niet van belang of Pepijn binnen de regio blijft, of daarbuiten. Hij kan deze auto overal gebruiken.
Vervoershulpmiddelen, maar ook een aangepaste auto kan een cliënt dus overal in Nederland meenemen op vakantie. Maar hoe zit dat met andere Wmo-maatwerkvoorzieningen?
Vakantie valt onder participatie
Belangrijk voor de vraag of een gemeente andere maatwerkvoorzieningen moet verstrekken voor vakantie, is een uitspraak van de Rechtbank Gelderland uit 2021. Artikel 1.1.1 en artikel 2.1.2 lid 3 sub a Wmo 2015 bepalen dat maatschappelijke ondersteuning zo veel mogelijk in de eigen omgeving moet plaatsvinden. Het doel van de Wmo is namelijk dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen.
De Rechtbank stelde dat ‘zo veel mogelijk in de eigen leefomgeving’ ook kan betekenen dat soms ook buiten de eigen leefomgeving recht op een maatwerkvoorziening kan bestaan. Verder benoemde de Rechtbank artikel 30 lid 5 van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Het begrip participeren moet zo worden uitgelegd dat voldaan wordt aan deze verdragsbepaling. Volgens de rechtbank valt op vakantie gaan onder participatie. De rechtbank concludeerde dat de gemeente dus maatwerkvoorzieningen voor vakantie moest verstrekken.
VN-verdrag Handicap: een inclusieve samenleving, ook bij recreatie en vakantie
Ik merk hierbij wel op dat deze uitspraak van de Rechtbank Gelderland tot nu toe de enige is. Het is de vraag of andere rechtbanken, of de Centrale Raad van Beroep, hier hetzelfde over denken. Of dat zij het begrip participatie wellicht toch beperkter uitleggen.
Aanvaardbare mate van participatie
Een gemeente moet een cliënt, op gelijke voet met anderen, in staat stellen in redelijke mate te participeren. Aldus de Memorie van Toelichting van de Wmo 2015. Daarbij hoeft de gemeente niet zover te compenseren, dat een cliënt alles weer kan doen. Het moet gaan om een aanvaardbare mate van participeren. En dus is het, net als bij maatwerkvoorzieningen voor gebruik in en rond huis, ook bij vakantie de vraag of de voorziening nodig is voor een redelijke mate van participatie.
Laten we eens kijken hoe dat uitpakt voor verschillende maatwerkvoorzieningen.
Een weekje vakantie; begeleiding en hulpmiddelen
Pepijn wil graag met studievrienden twee weken naar een vakantiehuis in Friesland. Hij vraagt de gemeente om vergoeding van extra begeleiding. Hij heeft namelijk meer hulp nodig omdat op vakantie meer onbekende situaties ontstaan en hij meer prikkels ervaart dan thuis. Bovendien vraagt Pepijn om verstrekking van een douchestoel en tillift voor in het vakantiehuis.
Participatie
Voor zowel de begeleiding als het hulpmiddel kan de gemeente onderzoeken of de reis voor Pepijn nodig is voor participatie. Hierbij is bijvoorbeeld van belang of Pepijn op (deze) vakantie moet kunnen gaan. Er zijn immers voldoende mensen die niet op vakantie kunnen. Heeft hij dan extra begeleiding nodig? Is het nodig dat de gemeente alle uren begeleiding vergoedt die Pepijn zegt extra nodig te hebben?
Andere oplossingen
De gemeente kan verder nagaan of vakantie in dit huis nodig is. Misschien is vakantie met een hierin gespecialiseerde reisorganisatie een betere oplossing voor Pepijn.
Of kan hij de douchestoel en tillift van thuis gebruiken? De Rechtbank Gelderland vond in de al genoemde uitspraak dat die cliënt de douchestoel van thuis kon meenemen. Voor de tillift was dat niet mogelijk; thuis had deze cliënt een plafondlift. De gemeente moest daarom de huurkosten van een tillift voor de duur van de vakantie vergoeden. Maar misschien is tijdelijke uitleen van hulpmiddelen ook mogelijk.
De beste oplossing – en helemaal in lijn met het VN Verdrag Handicap – zou overigens zijn als meer vakantieverblijven toegankelijk worden voor mensen met een beperking! Niet eens zozeer vanwege kosten van gemeenten, alswel voor een inclusieve samenleving.
Ik ga op vakantie en neem mee….
Helaas is het niet zo gemakkelijk voor mensen met een beperking. Voor Pepijn is het geen kwestie van inpakken en wegwezen. De gemeente onderzoekt eerst of de verschillende voorzieningen daadwerkelijk nodig zijn voor zijn participatie, en of een andere oplossing mogelijk is. En daarom is de vraag of een gemeente maatwerkvoorzieningen ook voor een vakantie moet verstrekken niet eenvoudig met ‘ja’ of ‘nee’ te beantwoorden.
Wil je meer weten over het gebruik van maatwerkvoorzieningen tijdens (buitenlandse) vakanties, of tijdens ander verblijf in het buitenland? Kijk dan in de Kennisbank Schulinck Wmo op de pagina’s Eigen leefomgeving en Besteding pgb. Nog geen abonnement? Neem dan een gratis proefabonnement!