De participatieverordening van de Gemeentewet
Blijkens artikel 150 van de Gemeentewet hebben ingezetenen een recht te worden betrokken bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van gemeentelijk beleid. In de participatieverordening bepaalt de gemeenteraad de vorm daarvan, bijvoorbeeld inspraak. Ook hebben ingezetenen blijkens het artikel binnen in de participatieverordening te bepalen grenzen de mogelijkheid gemeentelijke taken uit te voeren. De mogelijkheid voor ingezetenen om gemeentelijke taken uit te voeren is een bijzondere vorm van betrokkenheid en wordt ook wel het uitdaagrecht genoemd: inwoners of maatschappelijke partijen kunnen de gemeente verzoeken om de feitelijke uitvoering van een taak van de gemeente over te nemen, al dan niet met bijhorend budget, als zij denken deze taak beter te kunnen uitvoeren.
Nieuw?
Nu bevatten drie van de vijf wetten uit het sociaal domein ook grondslagen voor een participatieverordening. Die staan in artikel 47 van de Participatiewet, artikel 2.1.3 van de Wmo 2015, en artikel 2.10 van de Jeugdwet (zie voetnoot 1) Alleen de Wgs en de Wet inburgering 2021 bevatten niet zo’n grondslag.
Helemaal nieuw voor Wgs en de Wet inburgering 2021
De participatieverordening van de Gemeentewet is dus een cadeau voor ingezetenen die betrokken willen worden bij de Wgs en de Wet inburgering 2021. Zij hebben met artikel 150 van de Gemeentewet een wettelijk recht op een vorm van betrokkenheid en in het bijzonder een door de gemeenteraad begrensd wettelijk uitdaagrecht.
Een stukje nieuw voor de Participatiewet, de Wmo 2015, en de Jeugdwet
Voor ingezetenen die betrokken willen worden bij de Participatiewet, de Wmo 2015, en de Jeugdwet, is de participatieverordening van de Gemeentewet ook een cadeau. Hier geldt wel een belangrijke restrictie: alleen voor ingezetenen die niet onder de doelgroepen van deze wetten vallen is zij een cadeau.
Artikel 150 van de Gemeentewet is namelijk ruimer dan artikel 47 van de Participatiewet, dat zich beperkt zich tot ingezetenen die onder de Participatiewet vallen. Daardoor hebben ingezetenen die niet onder de Participatiewet vallen een wettelijk recht op een vorm van betrokkenheid en in het bijzonder een door de gemeenteraad begrensd wettelijk uitdaagrecht.
Voor ingezetenen die niet onder de Participatiewet, de Wmo 2015, en de Jeugdwet vallen is de participatieverordening van de Gemeentewet ook een cadeau.
Voor ingezetenen die wél onder de Participatiewet vallen voegt artikel 150 van de Gemeentewet niets toe. Ingezetenen die onder de Participatiewet vallen hebben mijns inziens ook geen betrokkenheid in de vorm van een uitdaagrecht, vanwege de artikelen 150, derde lid, onderdeel b, van de Gemeentewet en 7, vierde lid, van de Participatiewet. Het overnemen van taken van de gemeente is alleen mogelijk voor ‘derden’ in de zin van artikel 7, vierde lid, van de Participatiewet. Ingezetenen die onder de Participatiewet vallen zijn mijns inziens geen ‘derden’ in de zin van dit artikel, zodat de uitvoering van Participatiewettaken in strijd zou zijn met dit artikel.
Artikel 150 van de Gemeentewet is ook ruimer dan artikel 2.1.3 van de Wmo 2015 en artikel 2.10 van de Jeugdwet, op grond waarvan de gemeenteraad de participatieverordening kan beperken tot ingezetenen die onder de Wmo 2015 respectievelijk de Jeugdwet vallen. Daardoor hebben ingezetenen die niet onder de Wmo 2015 en de Jeugdwet vallen een wettelijk recht op een vorm van betrokkenheid en in het bijzonder een door de gemeenteraad begrensd wettelijk uitdaagrecht. Zelfs al zou de gemeenteraad ingezetenen die niet onder de Wmo 2015 en de Jeugdwet vallen wel een recht op een vorm van betrokkenheid toekennen met toepassing van artikel 2.1.3 van de Wmo 2015 respectievelijk artikel 2.10 van de Jeugdwet, dan nog hoeft de participatieverordening op grond van de Wmo 2015 of de Jeugdwet niet per se mogelijkheden te bieden gemeentelijke taken uit te voeren (zie voetnoot 2), hoe begrensd die mogelijkheden ook zijn, terwijl hen deze (begrensde) mogelijkheden wel moeten worden geboden volgens artikel 150 van de Gemeentewet. Voor ingezetenen die niet onder de Wmo 2015 en de Jeugdwet vallen voegt artikel 150 van de Gemeentewet dus echt wel wat toe. Voor ingezetenen die wél onder de Wmo 2015 of de Jeugdwet vallen voegt artikel 150 van de Gemeentewet niets toe (zie voetnoot 3).
Conclusie
Voor de Wgs en de Wet inburgering 2021 is de verplichting uit artikel 150 van de Gemeentewet om een participatieverordening vast te stellen helemaal nieuw. Ook voor ingezetenen die onder de Wgs of de Wet inburgering 2021 vallen.
Voor de Participatiewet, de Wmo 2015, en de Jeugdwet is de verplichting uit artikel 150 van de Gemeentewet om een participatieverordening vast te stellen deels nieuw. Voor ingezetenen die onder de doelgroepen van deze wetten vallen zit er niets nieuws in. Voor andere ingezetenen zit er wél iets nieuws in. Zij hebben met artikel 150 van de Gemeentewet een wettelijk recht op een vorm van betrokkenheid en in het bijzonder een door de gemeenteraad begrensd wettelijk uitdaagrecht.
Voetnoten
- De grondslagen voor een participatieverordening in de Participatiewet, de Wmo, en de Jeugdwet zijn niet strijdig met artikel 150 van de Gemeentewet. De ‘lex specialis regel’ – een van de drie conflictregels bij botsende wetgeving – heeft hier daarom geen betekenis. Artikel 150 van de Gemeentewet is een aanvulling op de participatieregelingen in de Participatiewet, de Wmo, en de Jeugdwet. Zie in dit verband Kamerstukken II 2022/23, 36 210, nr. 3, p. 28
- Dat komt doordat de gemeenteraad de participatieverordening kan beperken tot de onderwerpen a t/m f van artikel 2.1.3 van de Wmo 2015.
- Ingezetenen die onder de Wmo 2015 of de Jeugdwet vallen hebben mijns inziens ook geen betrokkenheid in de vorm van een uitdaagrecht, vanwege de artikelen 150, derde lid, onderdeel b, van de Gemeentewet en 2.6.3 van de Wmo 2015 en 2.11 van de Jeugdwet. Het overnemen van taken van de gemeente is alleen mogelijk voor ‘derden’ in de zin van artikel 2.6.3 van de Wmo 2015 en artikel 2.11 van de Jeugdwet. Ingezetenen die onder de Wmo 2015 of de Jeugdwet vallen zijn mijns inziens geen ‘derden’ in de zin van deze artikelen, zodat de uitvoering van Wmo-taken of Jeugdtaken in strijd zou zijn met deze artikelen.
Schulinck Participatiewet
Heeft u behoefte aan ondersteuning bij het uitvoeren van de Participatiewet? Schulinck Participatiewet is een handige online kennisbank, speciaal voor gemeenten.