Om de stijging van de energiekosten te compenseren kan de gemeente in 2022 categoriale bijzondere bijstand verstrekken aan een alleenstaande of een gezin. Dit betekent dat de bijzondere bijstand wordt toegekend zonder dat er wordt gekeken of er een daadwerkelijk sterk gestegen energierekening is.
Energietoeslag niet voor studenten?
Vanuit het ministerie van SZW worden gemeenten geadviseerd om in beleid vast te leggen dat studenten volledig uitgesloten zijn van deze energietoeslag.1 De reden hiervoor is dat de woonsituatie en woonvormen van studenten zeer verschillend zijn. Niet iedere student voelt de stijging van de energierekening even zwaar in de portemonnee. SZW vindt daarom dat maatwerk in de vorm van individuele bijzondere bijstand passender is voor deze doelgroep.
In het nieuws wordt nu de vraag gesteld of studenten wellicht onrechtmatig worden uitgesloten van de energietoeslag.2 De gemeente mag een aanvraag voor de energietoeslag namelijk niet zomaar afwijzen omdat aanvrager niet tot de in het beleid omschreven doelgroep hoort. Er moet altijd onderzocht worden of de aanvrager in dezelfde omstandigheden verkeert als de doelgroep(en) waaraan categoriale bijzondere bijstand wel wordt verstrekt3. De gemeente mag gelijke gevallen immers niet ongelijk behandelen. Dat wordt een verboden onderscheid genoemd. Van een verboden onderscheid kan sprake zijn als studenten worden geconfronteerd met een hogere energierekening. Maar zijn er ook vergelijkbare omstandigheden als student een all-in-huur betaalt of zijn kosten met veel huisgenoten kan delen? Het lijkt mogelijk dat een beroep op zo’n verboden onderscheid voor bepaalde studenten kan slagen.
Op zoek naar een snelle(re) oplossing voor studenten
Maar een bezwaar- en beroepsprocedure tegen de afwijzing van de energietoeslag kost tijd en de uitslag daarvan is onzeker. Studenten zijn daar nu dus niet mee geholpen. Hoe kan de gemeente deze studenten wel helpen?
Het verlenen van individuele bijzondere bijstand in verband met deze sterk gestegen energieprijzen wordt dan ook toegestaan.
Het antwoord is: door gebruik te maken van de individuele bijzondere bijstand. Om gebruik te kunnen maken van bijzondere bijstand, moet er sprake zijn van een individuele bijzondere situatie. De wetgever vindt dat bij de huidige onverwachte en ongekend sterke stijging van de energieprijzen sprake is van extra kosten vanwege bijzondere omstandigheden. Het verlenen van individuele bijzondere bijstand in verband met deze sterk gestegen energieprijzen wordt dan ook toegestaan. Ook voor studenten want zij zijn niet uitgesloten van (individuele) bijzondere bijstand.
Maatwerk voor studenten via individuele bijzondere bijstand
De vraag is dan: hoe moet de hoogte van de individuele bijzondere bijstand worden vastgesteld? Dat is een kwestie van maatwerk. Bij de categoriale bijstand moet de gemeente een vast bedrag verstrekken zonder te kijken naar de energierekening. Bij de individuele bijzonder bijstand mag de gemeente per geval kijken of en hoeveel bijzondere bijstand nodig is.
Waar moet de gemeente dan naar kijken? De ene student huurt een 1 kamer appartement en betaalt de energierekening zelf, een ander woont in een studentenhuis en deelt de energiekosten met de andere bewoners. Ook worden er kamers verhuurd waar de energiekosten zijn inbegrepen. Hoe ga je hier mee om?
Allereerst moet de gemeente onderzoeken of er daadwerkelijk sprake is van een gestegen energierekening. En hoe hoog deze rekening is. Verder is het belangrijk of de student de energierekening deelt met andere huisbewoners. Een ander punt waar rekening mee kan worden gehouden is de financiële bijdrage van de ouders.
Op basis van deze informatie kan de gemeente op maat van de student individuele bijzondere bijstand toekennen.
Conclusie
Gemeenten kunnen studenten die geconfronteerd worden met een hogere energienota helpen. Een snelle methode loopt via de individuele bijzondere bijstand. Via deze route kan de gemeente op maat financiële steun geven aan studenten voor de stijging van de energierekening.
1 Zie de handreiking energietoeslag en TK 2021-2022, 36 057, nr. 3, p. 13.
2 Zie https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2432578-uitsluiting-studenten-energietoeslag-is-onrechtmatig-zeggen-juristen
3 ECLI:NL:CRVB:2004:AR8451 en ECLI:NL:CRVB:2003:AI0284