Is een eigen bijdrage in de Jeugdwet nieuw?
De Jeugdwet kent op dit moment geen eigen bijdrage. Dit is niet altijd zo geweest. De Jeugdwet kende eerder namelijk de ouderbijdrage. Ouders moesten een bijdrage betalen wanneer hun kind jeugdhulp buiten het eigen gezin ontving. Bijvoorbeeld wanneer sprake was van pleegzorg of verblijf in een jeugdhulpinstelling. In die situaties neemt de overheid in feite een deel van de kosten voor onderhoud en verzorging ‘over’. In die gevallen werd een bijdrage van de onderhoudsplichtige ouders redelijk gevonden. Toch schafte de staatssecretaris de ouderbijdrage per 2016 af.
Waarom verdwenen de afgeschafte eigen bijdragen?
De afschaffing van de ouderbijdrage gebeurde niet zomaar. Maatschappelijk en politiek ontstond veel kritiek op de ouderbijdrage. Veel mensen vonden de bijdrage onrechtvaardig. Jeugdigen met psychische klachten moesten een bijdrage betalen voor hulp met verblijf. Jeugdigen met fysieke klachten hoefden juist geen eigen bijdrage betalen. Zij ontvangen hun zorg namelijk vanuit de Zorgverzekeringswet, zonder eigen bijdrage. Verder bleek uit onderzoek dat de ouderbijdrage een drempel is voor de toegang tot jeugdhulp. Genoeg redenen voor het kabinet om de ouderbijdrage weer af te schaffen.
Discussie over invoeren eigen bijdrage in de Jeugdwet
Toch is de discussie over een eigen bijdrage in de Jeugdwet sinds kort weer op gang. Op 18 mei 2022 vond een belangrijk debat plaats over de toekomst van het jeugdbeleid. De eigen bijdrage kwam daar vaak ter sprake. Het kabinet onderzoekt de effecten van de invoering van een eigen bijdrage in de Jeugdwet. De oppositie is fel tegen een eigen bijdrage. Ze geven aan dat het de toegang tot jeugdhulp voor kwetsbare gezinnen lastiger maakt. Ook werkte de bijdrage al niet voor ggz-behandelingen. Dat laatste argument komt meerdere keren terug in het debat.
De Jeugdwet heeft een geschiedenis met een eigen bijdrage, maar dit werd bijna niet genoemd
Mij valt op dat deelnemers aan het debat de ouderbijdrage bijna niet noemen. De afschaffing daarvan is in mijn ogen ook belangrijk in deze discussie. De ouderbijdrage komt al uit de Jeugdwet. Het gaat om een bijdrage die specifiek ziet op hulp aan jeugdigen. Dit is bij de afgeschafte ggz-bijdrage niet het geval. De afschaffing van de ouderbijdrage is ook nog eens een stuk recenter dan die van de tweedelijns-ggz.
Eigen bijdrage in de tweedelijns-ggz
Toch is de eigen bijdrage in de tweedelijns-ggz ook niet onbelangrijk. Bij de invoering van de eigen bijdrage voor de tweedelijns-ggz waren de risico’s al duidelijk. In 2011 nam de Tweede Kamer een motie aan over die eigen bijdrage. In die motie staat onder andere dat het kabinet moet voorkomen dat mensen met een laag inkomen zorg zullen mijden door de eigen bijdrage.
Het kabinet was dus op de hoogte van het risico. Toch is het niet gelukt zorgmijding te voorkomen. Uit onderzoek in 2012 bleek namelijk dat de eigen bijdrage een drempel voor de toegang was. Onderzoek uit 2017 bevestigde dit. De afschaffing van de bijdrage voor tweedelijns-ggz vond plaats op 1 januari 2013.
Invoeren eigen bijdrage in de Jeugdwet een goed idee?
Uiteindelijk is het de vraag of het invoeren van een eigen bijdrage in de Jeugdwet een goed idee is. Als je kijkt naar het verleden, dan lijkt het invoeren van een eigen bijdrage in de Jeugdwet dus géén goed idee. De eigen bijdrage bleek een drempel bij de toegang tot hulp. Hiermee bestaat het risico dat kwetsbare jeugdigen de hulp die zij willen en nodig hebben, niet krijgen.
Eerder al risico genomen
Ondanks het verleden onderzoekt het kabinet toch de effecten van de invoering van een eigen bijdrage in de Jeugdwet. Ik ben zelf normaal gesproken voorstander van eerst onderzoeken, dan pas oordelen. Maar in dit geval denk ik dat de onderzoeken uit het verleden al een duidelijke indicatie van de gevolgen kunnen bieden.
In de onderzoeken naar zowel de ouderbijdrage als bij de eigen bijdrage voor tweedelijns-ggz is één ding duidelijk: dergelijke bijdrages beperken de toegang voor hulp. Dit moet je niet willen. Zeker niet bij een kwetsbare doelgroep zoals de jeugd. Laten we dan ook voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt. Voer geen eigen bijdrage in, in de Jeugdwet.
Altijd op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen rondom de Jeugdwet? Dat kan met een abonnement op onze online kennisbank Schulinck Jeugd.