De casus
De moeder vindt dat het bewaren van de gegevens over haar en haar zoon geen enkel doel dient. Er is volgens de moeder nooit jeugdhulp verleend en de gedane zorgmeldingen zijn nooit opgevolgd. Het bewaren van de gegevens is een inbreuk op haar persoonlijke levenssfeer.
De gemeente weigert de gegevens te vernietigen. Volgens de gemeente moet het jeugdhulpdossier op grond van de Jeugdwet 20 jaar bewaard worden. Gelet daarop heeft de gemeente een wettelijke verwerkingsverplichting.
Uitspraak Rechtbank Noord-Holland
De rechtbank vindt dat de gemeente het jeugdhulpdossier moet vernietigen. In de Jeugdwet staat namelijk dat een dossier vernietigd moet worden als dat gevraagd wordt. Hierop zijn 2 uitzonderingen: als het bewaren van de gegevens van belang is voor anderen en als de wet zich tegen vernietiging verzet. Dat is hier volgens de rechtbank niet aan de orde. De Jeugdwet kent een bewaartermijn van 20 jaar. Maar die termijn geldt alleen als in die periode geen terecht verzoek tot vernietiging wordt gedaan.
Toegangsdossier of jeugdhulpdossier
De rechter baseert de beslissing op de Jeugdwet. Volgens de rechter (en partijen) is namelijk sprake van een ‘jeugdhulpdossier’. Het jeugdhulpdossier is het dossier dat de jeugdhulpverlener bijhoudt tijdens het daadwerkelijk verlenen van de hulp. Ik vraag me af of we hier wel over een jeugdhulpdossier kunnen spreken. Het lijkt er namelijk op dat er nooit jeugdhulp is verleend.
Als dat zo is, dan is er geen jeugdhulpdossier maar een toegangsdossier opgesteld. De toegangsmedewerker bij de gemeente maakt een dossier op met daarin alle gegevens die nodig zijn voor het onderzoek naar de benodigde jeugdhulp. En dan is niet de Jeugdwet, maar de AVG en de Archiefwet van toepassing.
Vernietigen toegangsdossier
Stel dat er inderdaad sprake is van een toegangsdossier. Dan is de eerste vraag wat de bewaartermijn is van dat dossier. Dat staat in de selectielijst van de Archiefwet. Voor verschillende processen gelden dan verschillende bewaartermijnen. Zo mogen de gegevens van een ingetrokken aanvraag bijvoorbeeld maar 1 jaar bewaard worden en de gegevens van een afgewezen aanvraag 5 jaar. Het is dus sowieso niet zo dat alle gegevens uit een toegangsdossier altijd 20 jaar bewaard moeten worden.
Maar stel dat de gegevens op basis van de Archiefwet in ieder geval nog bewaard mochten worden. Had de gemeente zich dan wel kunnen verschuilen achter een verwerkingsverplichting? Nee, in de meeste gevallen niet. De gemeente moet zich altijd de vraag stellen waarom het dossier is aangelegd. De AVG bepaalt namelijk dat gegevens niet langer bewaard mogen worden dan noodzakelijk voor het doel waarvoor ze nodig zijn. Hoe lang dit is, is mede afhankelijk van wat er met de gegevens is gebeurd.
Zijn de gegevens nodig voor het vervullen van een taak van algemeen belang, bijvoorbeeld voor het inzetten van jeugdhulp in de toekomst, dan geldt het recht om persoonsgegevens te laten wissen op grond van de AVG niet (artikel 17 AVG). De gemeente moet dit dan goed kunnen onderbouwen. En daarvan lijkt in deze casus geen sprake.
Een verzoek tot het vernietigen van gegevens kan niet simpel worden afgedaan door alleen naar de Jeugdwet te kijken.
Vernietigen jeugdhulpdossier
Stel het gaat toch om het jeugdhulpdossier. Dan had de rechtbank naar mijn mening wel nog onderscheid moeten maken tussen de informatie over moeder en de informatie over de zoon. De bepalingen uit de Jeugdwet met betrekking tot het jeugdhulpdossier gelden namelijk alleen voor gegevens van de persoon aan wie hulp wordt verleend. Dit volgt uit de memorie van toelichting bij de Jeugdwet. Lees hierover ook deze uitspraak.
Uit de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland lijkt te volgen dat er in ieder geval geen jeugdhulp aan moeder is verleend. Dit betekent dat voor zover het om de gegevens van moeder gaat de Jeugdwet niet van toepassing is. Het verzoek dat betrekking heeft op die informatie had de gemeente dus sowieso aan de AVG moeten toetsen.
Al met al ingewikkelde materie dus die niet simpel afgedaan kan worden door alleen naar de Jeugdwet te kijken.
Met een abonnement op onze kennisbank Jeugd ben je altijd op de hoogte van actuele jurisprudentie op het gebied van de Jeugdwet. Nog geen abonnement/? Kijk dan naar de mogelijkheden van een proefabonnement.