De beoogde datum voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet is 1 juli 2022. Dat betekent dat gemeenten nog acht maanden hebben om zich voor te bereiden op de komst van de wet. Hoe staat het er nu voor?
De Omgevingswet is geen doel, maar een middel
Gemeenten hebben grote opgaven in de leefomgeving. Denk aan de woningbouw opgave en de klimaattransitie. De Omgevingswet ondersteunt bij deze opgaven en is tegelijkertijd groot en complex, met een transitieperiode tot aan 2030. De inwerkingtreding van de wet markeert een belangrijk startmoment. Een moment waarop nog niet alles af is, maar waarop we gaan beginnen.
Afbouw en stabiliteit digitaal stelsel
De VNG ziet dat de afgelopen periode flinke voortgang is geboekt met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Alle partijen hebben zich ingezet om het DSO op het niveau te krijgen wat nodig is voor de inwerkingtreding van de wet. Het betreft met name de ontwikkeling van functionaliteiten van de landelijke voorziening van het DSO, de applicaties van softwareleveranciers en de toename van het aantal aansluitingen door gemeenten. In de planketen spelen nog een aantal vraagstukken zoals de omvang van grote geo-bestanden, de uitwisseling van omgevingsdocumenten tussen softwareleveranciers en het integraal en juridisch houdbaar presenteren van regels.
We zien dat de laatste tijd veel storingen hebben plaatsgevonden. Dit wordt onderkend door de minister en de komende tijd ligt de prioriteit op het vergroten van de stabiliteit en robuustheid van het DSO. Gemeenten kunnen bij het oefenen last ondervinden van de instabiliteit. Dat hoort bij deze fase, waarin het systeem door alle bevoegd gezagen tegelijk wordt beproefd.
Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet is de basis voor het DSO gelegd. Aan de hand van deze basis en van een toekomstvisie wordt het DSO verder uitgebouwd.
Inregelen, beproeven en oefenen
Steeds meer gemeenten zijn aan het oefenen met het stelsel of hebben plannen om te gaan oefenen. Daarbij zien we dat een deel van de gemeenten wacht tot ze aangesloten zijn of tot er meer content in het DSO is geladen. Het oefenen verloopt nog niet vlekkeloos vanwege de eerdergenoemde problemen met de stabiliteit. Toch doen we een beroep om te starten met het inrichten van de processen en waar mogelijk met oefenen. Daarmee leren gemeenten werken met het stelsel en krijgen ze inzicht in wat er nog aangepast moet worden voor inwerkingtreding. Ook worden het DSO en de Omgevingswet op die manier steeds meer van gemeenten zelf.
Op naar 1 juli 2022
De afgelopen periode heeft de VNG vragen gekregen over de haalbaarheid van de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 juli 2022. We onderkennen de uitdagingen die er zijn met het DSO en het oefenen. We weten dat er bij veel gemeenten een tekort is aan capaciteit in met name het VTH-domein. Tegelijkertijd zijn we van mening dat het omwille van de maatschappelijke opgaven van belang is dat de wet in werking treedt. We weten ook dat op diverse plekken wordt gesproken over mogelijk uitstel. Dat is voor de VNG en het programma Aan de slag niet aan orde. We gaan we voor een verantwoorde inwerkingtreding, wat een startmoment markeert om gezamenlijk verder te werken aan het DSO en de transitie. Tot de inwerkingtreding en ook daarna blijven we gemeenten ondersteunen. Daarbij komen we binnenkort met meer richting en handvaten voor een verantwoorde inwerkingtreding.