De rechtbank in Utrecht is er niet van overtuigd dat zogeheten emissiearme stallen wel echt doen waar ze voor gemaakt zijn: voorkomen dat te hoge concentraties stikstof de lucht ingaan. Normen waar alle provincies mee rekenen als ze beoordelen of een veehouder een vergunning moet krijgen voor uitbreiding, moeten opnieuw worden onderzocht, oordeelt de rechter in een zaak die was aangespannen door Mobilisation for the Environment en Vereniging Leefmilieu.
Het doel van emissiearme stallen is om met technische middelen de uitstoot van ammoniak, stank en fijnstof te verlagen. De rechtbank wijst op diverse wetenschappelijke rapporten waarin de werking in twijfel wordt getrokken. Het is voor de rechter niet duidelijk of de standaarden die nu worden gebruikt wel juist zijn.
In totaal heeft de rechtbank eerder genomen besluiten over 17 boerenbedrijven en een slachterij vernietigd. De provincie Utrecht zal die allemaal opnieuw moeten beoordelen en beter onderbouwde besluiten moeten nemen.
De rechtbank realiseert zich dat met deze uitspraken nog “veel onduidelijk” is voor alle partijen en noemt dat “onbevredigend”. In een begeleidend schrijven roept de rechtbank de politiek op “in actie te komen voor een oplossing die verder gaat dan een individuele rechtszaak”.
De uitkomst is een succes voor de twee milieuorganisaties. Die hebben ook in andere provincies tientallen soortgelijke zaken aangespannen tegen vergunningen van veehouderijen die in de buurt van stikstofgevoelige natuurgebieden liggen.
In de uitspraken van woensdag gaat het ook over andere factoren die te maken hebben met stikstofuitstoot en natuurbescherming. Zo heeft de rechtbank er twijfels over of compenserende natuurmaatregelen in de buurt wel afdoende zijn. Die zaak ging over een veehouderij in Westbroek. Volgens de natuurorganisaties moet dat bedrijf stoppen, omdat het bijdraagt aan de toch al te hoge stikstofbelasting op beschermd natuurgebied de Oostelijke Vechtplassen. De rechtbank gaat nog niet zo ver, maar draagt de provincie wel op de situatie opnieuw te beoordelen.
Verder moet volgens de rechter per bedrijf worden onderzocht of een vergunning nodig is om koeien in de wei te laten staan. Hoewel de rechtbank zich kan vinden in het inzicht dat een koe in de wei minder problemen met stikstof veroorzaakt dan een koe in de stal, moet op ieder bedrijf worden onderzocht of mogelijk sprake is van een uitzondering.