De voortgang van nieuwbouw van 150.000 sociale huurwoningen loopt achter op planning. Dat concludeert de Taskforce Nieuwbouw Woningcorporaties in zijn voorjaarsrapportage. Overheden, corporaties en marktpartijen moeten snel wederkerige afspraken maken om bouwprojecten met sociale huurwoningen te versnellen.
De VNG heeft er vertrouwen in dat gemeenten hun uiterste best doen om de gezamenlijke doelstellingen te halen. Meer dan voorheen staat de woon- en huisvestingscrisis op de maatschappelijke en lokale politieke agenda. Het is een inspanning die een lange adem vergt en inzet vraagt van alle partijen. Want naast deze opgave hebben gemeenten op dit thema in rap tempo een flink aantal opgaven van het rijk meegekregen. Terwijl voor belemmerende factoren als stikstof, wettelijke procedures en te weinig ruimte voor nieuwbouw nog steeds geen oplossing in het verschiet ligt.
Knelpunten
Het is de bedoeling dat voor eind 2025 150.000 sociale huurwoningen en 10.000 tijdelijke woningen gerealiseerd zijn. Voor 72% van de nog te bouwen woningen is er nog geen onherroepelijke omgevingsvergunning. Uit de praktijkcases die de taskforce heeft onderzocht, zijn de volgende gemeenschappelijke knelpunten naar boven gekomen:
- er zijn tekorten aan zowel locaties als mensen, middelen en materialen
- procedures bij gemeenten, omgevingsdiensten en nutsbedrijven kosten veel tijd, onder meer doordat bezwaarprocedures het proces met jaren verlengen
- veel en veranderende eisen maken projecten onhaalbaar
- corporaties zijn vaak afhankelijk van gemeenten of ontwikkelaars om sociale huurwoningen te kunnen bouwen (grondbeleid, grondprijzen, anterieure overeenkomsten)
- de korte exploitatietermijn maakt het moeilijk tijdelijke woningen rendabel te maken
- conceptuele bouw heeft nog geen vleugels gekregen
Samen verantwoordelijkheid nemen
De taskforce roept partijen op om knelpunten en vraagstukken niet alleen te constateren, maar vooral ook zelf voortvarend op te pakken wat binnen de eigen mogelijkheden ligt. De VNG geeft daarbij wel de kanttekening dat echte oplossingen om de nieuwbouw te versnellen bij het rijk liggen. Krachtenbundeling helpt om in beperkte mate nieuwbouwprojecten te versnellen. Hiervoor geeft de taskforce de volgende aanbevelingen:
- Stuur op resultaat: overheden, corporaties en marktpartijen moeten concrete en wederkerige afspraken maken over sociale woningbouw en wat nodig is om zo snel mogelijk voldoende te bouwen. De voortgang van de afspraken en doelstellingen moet worden gemonitord zodat kan worden gestuurd op resultaat. Opleverdata en planningen horen onderdeel te zijn van deze afspraken.
- Zet de beperkte capaciteit optimaal in en vergroot professioneel inzicht. Dan kunnen oplossingen in grondbeleid, ruimtelijke ordening, samenwerking en bouwtechniek benut worden. Een landelijk expertiseprogramma kan gemeenten en woningcorporaties houvast geven in het bouwproces.
- Onderzoek institutionele belemmeringen en los deze op. Een gezamenlijke aanpak stuit vaak op tegenstijdigheden in wet- en regelgeving. En het ontbreekt bijvoorbeeld nog aan instrumentarium dat kan worden ingezet als partijen niet in actie komen Dergelijke systeemvraagstukken moeten bovenlokaal worden aangepakt.