De Nederlandse landbouw is op papier inderdaad verantwoordelijk voor 41 procent van de totale stikstofneerslag op natuurgebieden die daar het gevoeligst voor zijn. Tot dat inzicht zijn nu ook de onderzoekers gekomen die de stikstofcijfers in opdracht van het Mesdag Zuivelfonds hebben nagerekend. Ze kwamen op basis van eigen berekeningen eerder tot de conclusie dat de landbouw ‘slechts’ 25 procent van de stikstofdepositie op natuurgebieden zou veroorzaken. Dat cijfer trokken ze begin maart in.
Het percentage van 41 procent is precies waar het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op uitkomt. Het instituut ging eerder uit van 46 procent, maar kwam onlangs met een bijstelling.
Zowel de onderzoekers als voorzitter Jan Cees Vogelaar van het Mesdagfonds blijven er wel bij dat de rekenmodellen van het RIVM slechts “een virtuele werkelijkheid” laten zien. Volgens hen zeggen metingen veel meer. Ze vinden bovendien dat het verkeerde cijfer op de voorgrond wordt gezet: volgens hem zou niet specifiek naar stikstofgevoelige natuurgebieden gekeken moeten worden, maar naar álle beschermde Natura 2000-gebieden. In dat geval komt het aandeel van de landbouw in de stikstofneerslag niet uit op 41 procent, maar op 35 procent.
Vogelaar wijst er verder op dat de cijfers waarmee wordt gerekend zijn gebaseerd op 2017. Sindsdien is het aantal varkens en koeien fors verminderd – en daarmee ook de hoeveelheid mest. De ammoniak die daaruit opstijgt, is een van de stikstofverbindingen waar het in de slepende discussie om draait. Stikstof die in de natuur terechtkomt, is een voedingsstof voor bepaalde soorten, zoals grassen en brandnetels. Bij een te hoge stikstofconcentratie gaan die woekeren, waardoor ze andere soorten verdringen.
Mede door de hoge stikstofdepositie is de soortenrijkdom in Nederland tientallen jaren achteruitgegaan. De overheid probeerde daar eerder iets aan te doen met het Programma Aanpak Stikstof (PAS), dat tegelijkertijd de bedrijvigheid in stand hield. De Raad van State bepaalde vorig jaar dat het programma veel te vrijblijvend was en daarmee in strijd met Europese richtlijnen.
Boeren vinden dat zij teveel moeten opdraaien voor de stikstofproblematiek. Het zogeheten Landbouw Collectief, waarin boerenorganisaties en -actiegroepen zich hebben verenigd, staakte woensdag nog het overleg met minister Carola Schouten. Zij zou niet genoeg luisteren naar voorstellen van de sector en vooral de agenda van het kabinet doordrukken.