De schaarse capaciteit op het elektriciteitsnet bedreigt op steeds meer plekken de voortgang van onder andere de energietransitie en de woningbouwopgave. Daarom wordt toegewerkt naar een brede maatschappelijke afweging waar en wanneer we nieuwe netten aanleggen.
Door de schaarste dreigt steeds vaker de situatie te ontstaan waarin regionale energiestrategieën en transitievisies warmte slechts deels kunnen worden uitgevoerd, uitbreidingen niet kunnen worden geaccommodeerd en duurzame opwekprojecten of nieuwe bedrijven niet meer kunnen worden aangesloten.
De netwerkbedrijven zijn nu nog wettelijk gebonden aan het ‘first come, first serve’ principe. In tijden van voldoende netcapaciteit is dit geen probleem. Maar nu steeds meer elektriciteit wordt opgewekt, kan dat ertoe leiden dat op maandag een amusementsbedrijf een aanvraag doet voor aansluiting op het net, waardoor er op dinsdag geen plaats meer is voor een zorginstelling.
Brede maatschappelijke afweging
Door deze schaarste moet ruimte komen voor een brede maatschappelijke afweging waar en wanneer we nieuwe netten aanleggen. Netbeheerders kijken nadrukkelijk naar de democratisch gekozen, decentrale overheden om deze afweging te maken. In deze afweging moet plaats zijn voor álle sectoren en opgaven. Daarbij moet ook de afweging plaatsvinden tussen de duurzame energievraag van industrieën of datacenters en van nieuwe woonwijken.
Regie van decentrale overheden
Gemeenten zijn samen met provincies, netbeheerders en het rijk aan het onderzoeken of en onder welke voorwaarden deze prioritering op regionale schaal kan plaatsvinden. Hierbij ziet de VNG een regierol van de provincie, maar hoe deze er precies uit moet zien en welke juridische aspecten deze rol met zich meebrengt, is nog onderwerp van gesprek. Voor ons is recht doen aan ruimtelijke procedures onder de nieuwe Omgevingswet een belangrijke variabele hierbij.
Vanaf maart 2022 vinden er in Noord-Holland, Zeeuws-Vlaanderen en West-Brabant pilots plaats om de aanpak voor regionale energie-infrastructuur in de praktijk te testen. Duidelijk is dat we op korte termijn stappen zetten om een maatschappelijke afweging deel uit te laten van de prioritering van netuitbreidingen.
Snellere procedures
Naast het afwegingskader gaan we samen met onze partners onder meer kijken naar snellere doorloopprocedures voor de realisatie van energie-infrastructuur. Wat kunnen wij als gemeenten hierin zelf betekenen, wat kan het rijk betekenen en wat kan de netbeheerder beter of sneller doen?