De juridische instrumenten voor omgevingsbeleid zijn voor het grootste deel in de Omgevingswet te vinden. Vaak zijn deze mede gebaseerd op regelgeving van de Europese Unie. In het rapport Roeien met nieuwe riemen. Mogelijkheden om kansen door de Omgevingswet voor natuur, milieu en duurzaamheid te benutten en bedreigingen te beperken houden de 2 natuurorganisaties een aantal instrumenten van de Omgevingswet tegen het licht. Ze bieden daarbij inzicht in de vraag hoe deze van invloed kunnen zijn op natuur en milieu. Het rapport hanteert een ruime definitie van milieu, zodat ook landschap en gezondheid er onder vallen.
De auteurs constateren dat de Omgevingswet kansen biedt. Zo is participatie een belangrijke pijler onder de Omgevingswet. Het advies is om vooral gebruik te maken van de mogelijkheden om te participeren. Bijvoorbeeld bij het opstellen van de omgevingsvisie van uw gemeente. U kunt uw gemeente erop wijzen dat zij in deze visie rekening houden met milieubeginselen als voorzorg en preventie.
Naast kansen beschrijft het rapport ook mogelijke bedreigingen. Steeds belichten de auteurs hoe die bedreigingen kunnen worden beperkt. Het rapport biedt concrete handelingsperspectieven en richt zich tot overheden, burgers en natuur- en milieuorganisaties.
De algemene aanbeveling aan bewoners en lokale natuur- en milieuorganisaties van het rapport is:
Verklein de bedreigingen en verzilver de kansen door de mogelijkheden om te participeren te benutten. Maak ook gebruik van de mogelijkheden tot inspraak en rechtsbescherming. En zoek daarbij nadrukkelijk de samenwerking met andere betrokkenen. Denk daarbij aan samenwerking met de lokale GGD voor het onderwerp gezondheid.
