Het systeem voor milieuvergunningen, toezicht en handhaving (VTH) op milieuschade is niet op orde, stelt een commissie onder leiding van VVD-coryfee Jozias van Aartsen. Volgens de commissie leidt het tot “gezondheidsschade, economische schade en bestuurlijke schade”.
Zo is onder meer niet duidelijk waar de 29 omgevingsdiensten wel en niet verantwoordelijk voor zijn, omdat ze te afhankelijk zijn van bijvoorbeeld gemeenten en provincies. Een reeks incidenten – zoals het storten van granuliet in een Gelderse natuurplas, zwarte neerslag door Tata Steel en de uitstoot van giftige stoffen bij Dordrecht – komen volgens de commissie door de structurele fouten in het VTH-systeem.
Te veel van de 29 omgevingsdiensten zijn bovendien te klein om zelf alle kennis en kunde in huis te hebben en moeten daarvoor hulp vragen aan andere diensten. Ook is het takenpakket vaak te groot of te uitgebreid. Verder is het stelsel niet goed voorbereid op de toekomst. Door de Omgevingswet wordt het werk van de omgevingsdienst complexer.
De commissie vindt dat de diensten uitgebreid moeten worden, zodat de opsporing van milieucriminaliteit weer een prioriteit kan worden. Ook moeten ze meer loskomen van gemeenten en provincies. Daarnaast moeten alle diensten in de basis hetzelfde takenpakket krijgen.
Eerder was de Algemene Rekenkamer ook kritisch over het VTH-stelsel. Informatiesystemen zouden niet op elkaar aansluiten en fouten bevatten. De Rekenkamer noemde het “een serieus, maar onzichtbaar probleem” en het gebrek aan inzicht “onverantwoord”.
Staatssecretaris Stientje van Veldhoven had om het onderzoek gevraagd. Zij zei eerder te hopen dat “we zo veel mogelijk uitstoot van schadelijke stoffen naar bodem, water en lucht kunnen voorkomen, in plaats van achteraf moeten herstellen”.
Rapport Om de leefomgeving Omgevingsdiensten als gangmaker voor het bestuur