Gemeenten zijn bezig met het instellen van de Adviescommissie over de omgevingskwaliteit, als opvolger van de welstand- en monumentencommissie. De vraag is gesteld of alleen de raad leden van de Adviescommissie kan benoemen en ontslaan, of dat dit ook aan B&W kan worden overgelaten.
In september 2020 is de VNG modelverordening op de Gemeentelijke Adviescommissie (hierna: “Modelverordening”) gepubliceerd.
Daarin komt de vraag aan de orde wie de leden van de gemeentelijke adviescommissie (hierna: “Adviescommissie”) benoemt. De gemeenteraad speelt een belangrijke rol bij de advisering over de ruimtelijke kwaliteit. Voor inwerkingtreding van de Omgevingswet was dat advisering over welstand en monumenten.
Sinds het opstellen van de Modelverordening, is er sprake van voortschrijdend inzicht. De vraag is of het college van B&W ook namens de gemeenteraad leden van de Adviescommissie kan benoemen (‘mandaat’) of dat de raad dit aan het college van B&W kan overdragen ’ (delegatie).
De raad kan bevoegdheden overdragen aan het college. Dat staat in de Gemeentewet (artikel 156). De opstellers van de Modelverordening en de bijbehorende Handreiking adviesstelstel hebben eerder gekeken naar de vraag of de aard van de bevoegdheid van het benoemen van leden van de adviescommissie, zich tegen delegatie of mandaat verzet. Destijds was de conclusie dat de aard van de bevoegdheid zich hier mogelijk tegen verzette, vandaar dat mandatering toen werd afgeraden. Nu is er sprake van voortschrijdend inzicht.
De conclusie is dat delegatie en mandaat mogelijk zijn binnen de algemene kaders die daarvoor gelden.
Wat is het kader?
De raad stelt het aantal leden en de benoemingstermijn van de leden van de Adviescommissie vast. Ook de bevoegdheid tot het benoemen van leden van de Adviescommissie ligt bij de gemeenteraad. Dit is bepaald in de Omgevingswet, in artikel 17.7: De gemeenteraad benoemt en ontslaat de leden van een gemeentelijk adviesorgaan.
Kortom, de wet in formele zin geeft deze bevoegdheid aan de gemeenteraad, er is sprake van attributie aan de raad.
De vraag is nu of de aard van de bevoegdheid zich tegen mandaat of delegatie verzet. De toelichting bij de Omgevingswet verwijst naar voortzetting van de bestaande regeling onder de Woningwet. Nadere analyse van de wetgeschiedenis van de Omgevingswet, maar ook van de Woningwet, Wabo en de Monumentenwet en Erfgoedwet geven aan dat delegatie en mandaat mogelijk is.
De vraag is nog of delegatie of mandaat het meest geschikt is voor het benoemen door het college van leden van de commissie. Mandaat is geregeld in artikel 10:3 e.v. Awb. Delegatie is geregeld in 10:13 e.v. Awb. Bij delegatie kan de raad zelf de bevoegdheid niet meer uitoefenen en slechts beleidsregels geven over de wijze waarop de bevoegdheid is uitgeoefend en verzoeken om inlichtingen.